Samenvatting

Een detentieperiode van een vader kan zorgen voor detentieschade bij zowel de gedetineerde als het kind. Wanneer een vader in detentie de mogelijkheid heeft om betrokken te blijven bij de opvoeding en invulling kan blijven geven aan zijn rol als vader, kan deze detentieschade mogelijk beperkt worden. De mogelijkheid tot contact met het kind vanuit de gevangenis is echter nu nog gering en er is er nog (te) weinig aandacht voor de behoeften van jongvolwassen vaders in detentie en hun kind. Het is daarom van groot belang dat er een cultuurverandering in het Nederlandse gevangeniswezen plaatsvindt.

In opdracht van het lectoraat Verslavingskunde en Forensische Zorg is ontwerponderzoek uitgevoerd door middel van de methode design thinking, in de vorm van semigestructureerde interviews en focusgroepen. Jongvolwassen vaders in detentie hebben hiermee de gelegenheid gekregen om aan te geven welke problemen en vraagstukken er leven als het gaat om het invullen van hun vaderrol in detentie. De probleemstelling van dit onderzoek luidt: “Hoe kunnen jongvolwassen gedetineerde vaders ondersteund worden bij het invullen van hun vaderrol in detentie?”.

Gedurende dit onderzoek is gebleken dat gedetineerde vaders aan de ene kant aangeven geen behoefte te hebben aan een training omtrent vaderschap, maar aan de andere kant aangeven dat ze moeilijkheden ervaren bij het invullen van hun vaderrol in detentie. Deze discrepantie kan mogelijk verklaard worden door de detentiecultuur die met name in mannengevangenissen bestaat waarin een gevangenisidentiteit wordt aangemoedigd. Bij een gevangenisidentiteit horen macho-gedragingen, zoals overdreven mannelijk gedrag. De gedragingen van een gevangenisidentiteit staan vaak haaks op een positieve vaderschapsidentiteit (Venema et al., 2020). Mogelijk maakt dit de stap naar het deelnemen aan een training over vaderschap groter, aangezien het tegelijkertijd vervullen van een gevangenisidentiteit en een positieve vaderschapsidentiteit als lastig wordt ervaren.

Aangezien er geen interesse is voor een training, maar wel blijkt dat gedetineerde vaders moeite ervaren met het invullen van de vaderrol in detentie, is het idee ontstaan om op een andere en meer laagdrempelige manier informatie aan te dragen over het invullen van de vaderrol in detentie. Dit kan door middel van een boekje waarin gedetineerde vaders gemakkelijk toepasbare tips kunnen vinden voor het invullen van hun vaderrol in detentie. Wanneer iedere vader in detentie zo’n boekje aangereikt krijgt, kunnen zij dit doorlezen wanneer zij hier behoefte aan hebben, zonder dat andere gedetineerden hiervan op de hoogte hoeven te zijn. Dit maakt dat de gevangenisidentiteit en de positieve vaderschapsidentiteit niet tegelijkertijd vervuld hoeven te worden, waardoor gedetineerde vaders hier geen dilemma in hoeven te ervaren.

Goed om op te merken is dat dit onderzoek deel uitmaakt van een langer lopend onderzoek. Daarom zal er op dit huidige onderzoek weer voortgebouwd worden. Dit betekent dat het eindproduct in dit onderzoek niet het eindproduct betreft dat geïmplementeerd zal worden in de praktijk. Er zal vanuit de opdrachtgever eerst meer onderzoek gedaan worden en op deze manier zal het product aangevuld en verfijnd worden. Met samenvatting in het engels.Includes a summary in English