Samenvatting

Inleiding: De ziekte van Parkinson is een neurodegeneratieve aandoening, die wordt gekenmerkt
door motorisch en non-motorische symptomen. Met name cognitieve stoornissen zijn van grote
invloed op het functioneren van patiënten met de ziekte van Parkinson. Hierdoor ervaart men
moeite met het uitvoeren van betekenisvolle activiteiten en rollen waardoor de behoefte aan
ondersteuning toeneemt. Om de symptomen te verlagen, vertragen en het handelen te verbeteren,
zetten ergotherapeuten strategieën en methodes in tijdens de behandeling. Het Perceive, Recall,
Plan, Perform system of task analysis (PRPP-systeem) en Cognitieve Revalidatie Therapie (CRT) zijn
onder andere ergotherapeutische cognitieve behandelmethodes die hierbij worden gebruikt.
Ergotherapeuten geven aan dat zij handvatten missen om het beste behandelresultaat te bereiken
bij patiënten met cognitieve stoornissen in de thuissituatie. Het Radboudumc is daarom gestart met
onderzoek naar de effectiviteit en ervaringen van een persoonsgerichte cognitieve strategietraining
voor dagelijkse activiteiten, ondersteund met video. Deze inzichten worden vertaald naar een
nieuwe behandeling, de PACT-V wat mogelijk ondersteuning kan bieden bij het zelfstandig oefenen
in de thuissituatie. Echter is er weinig literatuur beschikbaar over de effectiviteit en uitvoering van
ergotherapeutische behandeling op video. Daarnaast missen ergotherapeuten ervaring hoe ze
instructies van cognitieve strategietraining op video kunnen overbrengen. Het doel van dit
onderzoek was om te achterhalen welke instructies ergotherapeuten geven en hoe deze instructies
duidelijk kunnen worden overgebracht op video.
Methode: Er is een kwalitatief onderzoek uitgevoerd om de volgende onderzoeksvraag te
beantwoorden: ''Hoe kunnen ergotherapeuten passende instructies geven aan patiënten met de
ziekte van Parkinson met onderliggende cognitieve problemen vanuit cognitieve strategietraining
met behulp van een video-instructie?''. Voor de dataverzameling zijn er twee focusgroepen met
ergotherapeuten en twee interviews met experts uitgevoerd. De elf ergotherapeuten zijn allen
geschoold in de PRPP en/of CRT en hebben ervaring met het behandelen van patiënten met de
ziekte van Parkinson. Tijdens de focusgroepen zijn onderwerpen besproken en is er een casus
voorgelegd. De twee experts zijn gespecialiseerd in de PRPP en CRT. De verzamelde gegevens zijn
handmatig geanalyseerd middels thematische analyse.
Resultaten: De resultaten geven weer welke instructies ergotherapeuten geven bij cognitieve
strategietraining en de meningen van respondenten over een behandeling door middel van een
video-instructie. Vanuit de verschillende perspectieven wordt benoemd dat instructie maatwerk is;
ergotherapeuten redeneren vanuit het cognitieve niveau van de patiënt om de instructie zo goed
mogelijk over te brengen naar de patiënt. Allen geven aan dat kort, bondig en eenduidig instrueren
met de woorden van de patiënt bevorderend is, waarbij het van belang is dat de instructie langzaam
gegeven wordt en één onderwerp tegelijkertijd wordt behandeld. Daarbij geven zij aan dat het
moment van instructie ook een belangrijke factor kan zijn in het aansluiten bij de patiënt. Voor het
overbrengen van instructies middels video geven ergotherapeuten aan dat hierbij dezelfde factoren
van belang zijn. Daarnaast geven ze de suggestie dat de instructievideo kort moet zijn om op de
patiënt aan te sluiten. Echter zeggen ze niet te beschikken over de tijd en vaardigheden om de video
te bewerken en monteren. Een expert is van mening dat het overbrengen van de essentie van de
training, zonder montage of aanpassing kan en verwacht dat de strategie snel opgepakt wordt als de
video kort is. Allen geven aan dat het systeem van de patiënt een rol kan hebben bij het aanleren
van een strategie, zowel in bevorderende als belemmerende zin.
Conclusie: De onderzoeksresultaten laten zien dat bij het aanleren van een cognitieve strategie het
van belang is dat de instructie aangepast wordt op de patiënt. Hierbij is het moment van instructie
essentieel, aangezien de strategie foutloos aangeleerd moet worden. Er wordt gesuggereerd dat dit
niet haalbaar is middels video. Afhankelijk van het cognitieve niveau van de patiënt kan de video
mogelijk gebruikt worden als feedforward of evaluatie van de activiteit.
Aanbevelingen: Er is nog geen onderzoek gedaan naar de daadwerkelijk uitvoering van instructies op
video. Dit onderzoek toont meningen en suggesties over de uitvoer van een video-instructie. Echter
is de daadwerkelijke uitvoering nog niet onderzocht. Het is van belang dat er verder onderzoek
gedaan wordt zodat de ergotherapeutische behandeling mogelijk verbeterd kan worden en
patiënten effectiever kunnen oefenen middels video.
Om de kwaliteit van de respondenten te bevorderen wordt aanbevolen dat ergotherapeuten CRT
en/of PRPP-interventie geschoold zijn en patiënten met de ziekte van Parkinson behandelen. Daarbij
adviseren de aspirant-onderzoekers dat deelnemende patiënten een cognitief niveau van vier of
hoger hebben. Daarnaast kan het systeem van de patiënt worden ingezet, afhankelijk van de kracht
en belastbaarheid van de relatie, bij een ergotherapeutische behandeling en video-instructie. Er
wordt aanbevolen om de rol van de mantelzorger mee te nemen in de keuze om deze wel of niet in
te zetten.