Samenvatting

Autisme is een pervasieve ontwikkelingsstoornis, wat wil zeggen dat deze 'allesdoordringend' is. Wanneer iemand autisme heeft, is dat van invloed op zijn gehele ontwikkelen. Wanneer er dan ook nog sprake is van een verstandelijke beperking loopt de ontwikkeling niet alleen anders dan volgens de normale ontwikkelingsstadia, maar is deze ontwikkeling ook nog eens vertraagd. Dit brengt de nodige problemen met zich mee.

In het begeleiden van personen met autisme en een verstandelijke beperking in zijn algemeenheid, zijn een aantal zaken van belang in acht te nemen. Zo zal er zicht moeten zijn op het zichtbare gedrag van deze personen, en moet de manier van zintuiglijk waarnemen en hun manier van denken begrepen worden. Deze aspecten zijn van groot belang voor het functioneren van personen met autisme en een verstandelijke beperking.

Bij mensen met een verstandelijke beperking en autisme moet een aangepast
eisenpakket geboden worden. De eisen die gesteld worden, moeten dus
aansluiten bij de dubbele beperking en bij het typisch functioneren van de
persoon in kwestie. Het stellen van deze eisen is niet eenvoudig en bij fouten
hierin krijgen we te maken met ofwel overvraging ofwel ondervraging van de
desbetreffende persoon.

Mensen met autisme hebben vaak veel tijd nodig om te denken en te reageren.
In de omgang met personen met autisme én een jonge ontwikkelingsleeftijd
moeten we hen de tijd geven die ze nodig hebben om de aangeboden prikkels te
verwerken. Wanneer anderen zich niet aanpassen aan het anders zijn van deze doelgroep, is er sprake van een kloof tussen hun wereld en die van ons, met extra isolement en frustraties tot gevolg. Dit kan weer leiden tot extra gedragsstoornissen. Wanneer anderen zich wel aanpassen, en deze mensen zich veilig voelen, kunnen ze iets leren. Ze moeten beschermd worden, in de zin van een aangepast prikkelaanbod. Ze kan hen de structuur en de samenhang geboden worden, die zij zelf door hun losgekoppeld denken niet georganiseerd krijgen. Deze structuur maakt overzicht, ordening en planning mogelijk en verleent daardoor zekerheid en rust.

Maar hoe kan deze structuur het beste gerealiseerd worden? Wat voor veel mensen met autisme en een verstandelijke beperking goed werkt is een duidelijk gestructureerd dagprogramma. In dit programma zullen ook vrijetijdsactiviteiten aan bod moeten komen. Bij het opstellen van een programma moet rekening gehouden worden met de afwisseling tussen inspannende en ontspannende activiteiten. Wat deze activiteiten zijn, kan verschillen per persoon. Je kunt hier het beste achter komen door de betreffende persoon gedurende verschillende activiteiten te observeren.

Wat vervolgens belangrijk is voor de inrichting van de vrije tijd kan opgesplitst worden in 2 hoofdpunten, namelijk de keuze van de activiteit en de manier waarop deze activiteit aangeboden wordt. Een lijst met aandachtspunten staan beschreven in hoofdstuk 7.