Leesvoorwaarden en leesontwikkeling
onderzoek naar leesproblemen in groep 2, 3 en 4Leesvoorwaarden en leesontwikkeling
onderzoek naar leesproblemen in groep 2, 3 en 4Samenvatting
Dit onderzoek naar leesvoorwaarden en leesontwikkeling heeft plaatsgevonden op basisschool de Ladder. Aanleiding was de verlegenheidsvraag van de kleuterleerkrachten. Zij bereiden ieder jaar hun groep 2 leerlingen voor op de overgang naar groep 3. Een enkele keer weten ze niet goed in te schatten hoe de leesontwikkeling van een leerling zal verlopen. Zij gaven aan benieuwd te zijn hoe het met die leerlingen gaat over wie twijfel was (vaak ‘vroege’ leerlingen), nu ze in groep 3, 4 of nog hogere groepen zitten. Een aantal leerlingen over wie twijfel was heeft kleuterverlenging gekregen; mijn kleutercollega’s waren benieuwd hoe dat heeft uitgepakt; was kleuterverlenging zinvol? De vraag aan mij was om uit te zoeken hoe de ontwikkeling van deze leerlingen, over wie is getwijfeld, is gegaan. Omdat het onderzoeken van de gehele ontwikkeling te groot was, heb ik de vraag ingeperkt, door alleen te kijken naar leesvoorwaarden en leesontwikkeling. Daarnaast is de te onderzoeken groep leerlingen vergroot; er werd niet alleen gekeken naar groep 2 leerlingen over wie twijfel was, maar naar alle groep 2 leerlingen uit schooljaar 2015-2016 en 2016-2017, die in het huidige schooljaar 2017-2018 in groep 3 of 4 zitten. In de gelezen literatuur worden drie sterkste voorspellers van leesontwikkeling genoemd: fonemisch, bewustzijn, actieve letterkennis en benoemsnelheid (Van Druenen, Scheltinga, Wentink & Verhoeven, 2017). Bovendien is er literatuur bestudeerd over de overgang tussen groep 2 en 3 en mogelijke kleuterverlenging. Kleuterverlenging, en in het algemeen doublure, blijkt geen blijvend positief effect met zich mee te brengen (Goos et al., 2013). Beter is te investeren in een soepelere overgang tussen groep 2 en 3 (Huizenga et al., 2016). Binnen mijn onderwijspraktijk hebben leerlingen kleuterverlenging gekregen, onder andere omdat ze nog niet aan de leesvoorwaarden voldeden. Daarnaast zijn er leerlingen die kleuterverlenging geadviseerd hebben gekregen, omdat ze nog niet aan de leesvoorwaarden voldeden, maar van wie ouders toch wilden dat ze doorgingen naar groep 3. Bovendien zijn er leerlingen die leesproblemen hebben gekregen in groep 3 en/of 4, maar van wie dat niet verwacht werd. Tot slot zijn er leerlingen die helemaal geen leesproblemen hebben gekregen in groep 3 of 4. Dit onderzoek heeft zich op de hierboven genoemde groepen leerlingen gericht. Het toont aan dat de leerlingen die kleuterverlenging of doublure hebben gekregen, beter presteren in hun leesontwikkeling dan leerlingen die zonder doublure doorgegaan zijn. Er is niet onderzocht hoe deze ontwikkeling in de toekomst verder verloopt. Daarnaast werd aangetoond dat een grote groep leerlingen niet geïndiceerd wordt als risicolezer, terwijl deze leerlingen wel leesproblemen krijgen in groep 3 en/of 4. Er werd gekeken naar de manier van monitoren van leesvoorwaarden. Omdat er op basisschool de Ladder gewerkt wordt met het observatie- en registratiesysteem Kijk! (2005), is Kijk! nader onderzocht. Opvallend was dat Kijk! de leesvoorwaarden niet volledig monitort. Geadviseerd wordt om de overgang tussen groep 2 en 3 te versoepelen door beter te werken aan leesvoorwaarden, leesvoorwaarden beter te monitoren, een volledige overdracht van groep 2 naar groep 3 te doen en in groep 3 meer in te spelen op de behoeften van de leerlingen. Bovendien wordt geadviseerd om niet alleen gebruik te maken van Kijk! voor het monitoren van leesvoorwaarden, maar ook het Taalcurriculum Utrecht (2011) te hanteren.
Organisatie | Fontys |
Opleiding | Master Educational Needs |
Afdeling | Fontys Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg |
Datum | 2018-06-12 |
Type | Master |
Taal | Nederlands |