W8FF! Zonder jongeren geen toekomst : onderzoek naar jongerenparticipatie in gemeente Terneuzen
W8FF! Zonder jongeren geen toekomst : onderzoek naar jongerenparticipatie in gemeente Terneuzen
Samenvatting
Deze scriptie is het eindproduct van mijn afstudeerstage bij gemeente Terneuzen. Deze gemeente bestaat uit veertien kernen met ruim 55.000 inwoners. De afgelopen maanden heb ik mezelf verdiept in het onderwerp jongerenparticipatie. De aanleiding hiervoor is de kadernota jeugdbeleid 2005-2008 "Samen sterk in gemeente Terneuzen". Jongerenparticipatie is hierin een hoofdstuk. Deze scriptie en een praktijkonderzoek door Stichting Welzijn Terneuzen (afgekort als SWT) vormen de basis voor de toekomstige deelnotitie jongerenparticipatie.
De centrale vraag in deze scriptie is:
Hoe kan gemeente Terneuzen vorm geven aan jongerenparticipatie?
Deze vraag is door middel van vier deelonderzoeken beantwoord aan de hand van onderstaande deelvragen:
1. Hoe wordt jongerenparticipatie in de literatuur beschreven? (deskresearch)
2. Hoe geven andere gemeenten vorm aan jongerenparticipatie? (desk- en fieldresearch)
3. Wat is de huidige en wat is de gewenste situatie op het gebied van jongerenparticipatie in de gemeente Terneuzen? (desk- en fieldresearch)
4. Hoe willen jongeren (15-18 jaar) uit gemeente Terneuzen invloed uitoefenen op hun directe leefomgeving? Daarbij moet eerst de vraag worden gesteld: bestaat er bij jongeren bereidheid om te participeren? (fieldresearch)
Literatuur en praktijk
Beleid komt in verschillende fasen tot stand. Bij beleidsvorming kunnen verschillende beleidsmodellen worden toegepast. Het inspraakmodel, consultatiemodel en co-productiemodel van M. Buhrs. De laatste twee zijn interactieve modellen en van belang bij jongerenparticipatie. In deze scriptie wordt jongerenparticipatie gezien voor jongeren van 12 t/m 25 jaar en wordt het voor de leeftijd hieronder jeugdparticipatie genoemd.
Jongerenparticipatie is een vorm van interactieve beleidsvorming en sinds de jaren '90 een 'hot item' bij gemeenten. Zowel jongeren, de gemeente als de samenleving hebben hier belang bij.
In de literatuur zijn verschillende definities te vinden voor jongerenparticipatie. Gemeente Terneuzen hanteert de volgende definitie:
Jongeren kunnen actieve inbreng hebben bij de ontwikkeling en uitvoering van onderdelen van het jeugdbeleid. Hun mogelijkheden om zelf verantwoordelijkheid te dragen worden vergroot. Jongeren worden niet beschouwd als uitsluitend cliënt of consument van voorzieningen, maar krijgen meer ruimte de rol van medeproducent te vervullen.
De gemeente Terneuzen ziet jongerenparticipatie als middel met als belangrijkste doel het verbeteren van het beleid zodat jongeren zich prettig voelen in hun eigen leefomgeving en de mogelijkheid krijgen hier zelf aan bij te dragen.
Vooraf is het belangrijk om het na te streven participatieniveau in de beleidsfasen vast te stellen. De participatieladder van R. Hart kan hiervoor als handvat dienen. Deze ladder is terug te brengen naar vijf vormen van participatie: mededelen, medeweten, meepraten, meebeslissen en meedoen.
Aan de hand van gestelde doelen en kaders kan een vorm worden gekozen. Y. Bruins geeft hier een handzame indeling voor: de raadvorm, projectvorm, activiteitenvorm en mengvorm. Afhankelijk van de vorm kan dit structureel (er is sprake van een herhalende inspraak/betrokkenheid) of incidenteel (wisselende groepen jongeren voor wisselende activiteiten) worden ingezet.
Zowel uit literatuuronderzoek als uit gesprekken met andere gemeenten blijkt dat niet één participatiemethode het beste is. Afhankelijk van verschillende variabelen zoals voorafgestelde kaders, doelen, doelgroep en betrokken afdelingen kan een keuze worden gemaakt. Opvallend is dat de raadvorm door een aantal gemeenten wordt verworpen. Deze vorm vereist veel verantwoordelijkheid van jongeren en gemeenten. Jongerenpanels en jongerenateliers worden als positief ervaren. De onderwerpkeuze is hierbij bepalend.
Visie op communicatie
Jongerenparticipatie moet samen met jongeren tot stand komen waarbij een dialoog ontstaat. Communicatiemanagement zal een intermediaire positie moeten innemen waarbij een brugfunctie wordt vervuld tussen gemeente en omgeving. Besluitvorming komt door middel van tweerichtingsverkeer (dialoog) tot stand. De nadruk ligt op symmetrie in het zenden en ontvangen en elkaar beïnvloeden. De visie van C. van Woerkum dat communicatie een co-productie, is sluit hierop aan. De zender ontvangt niet alleen, maar 'vervormt' aan de hand van zijn eigen referentiekader de boodschap. Zowel zender als ontvanger produceren als het ware de boodschap. Hierdoor is het verloop van communicatiemanagement niet altijd in te schatten. Tweerichtingsverkeer is echter niet altijd mogelijk. Afhankelijk van de situatie en wat theoretisch en praktisch mogelijk is moet een keuze worden gemaakt voor tweerichtingsverkeer of (gecontroleerd) éénrichtingsverkeer. Hierbij onderschrijf ik de theorie van B. van Ruler. Soms is het beter een lager participatieniveau te bereiken door middel van (gecontroleerd) éénrichtingsverkeer.
Jongerenonderzoek
Voor de vierde deelvraag ben ik in dialoog getreden met jongeren. Op een middelbare school, tijdens maatschappijleerlessen, zijn 134 jongeren ondervraagd tijdens een workshop met een aanvullende enquête. Dit geeft een indicatie van hun mening over jongerenparticipatie. Eén van de conclusies is dat jongeren weinig politieke interesse en weinig kennis van gemeentelijke taken en verantwoordelijkheden hebben. Ze vinden het moeilijk te zeggen of ze wel/niet zouden participeren. Dit is afhankelijk van het onderwerp en of ze serieus worden genomen. Ze willen wel meer weten over onderwerpen die betrekking hebben op hun directe leefomgeving. Ze geven aan interesse te hebben in een jongerenwebsite als participatiemiddel en dat ze het liefst via school worden bereikt.
Aanbevelingen
Gemeente Terneuzen kan vorm geven aan jongerenparticipatie als zij:
Aan een aantal randvoorwaarden voldoet:
- Beleidsruimte bepalen, vastleggen en communiceren.
- Intern en extern draagvlak bevorderen.
- De meerwaarde van het onderwerp bepalen voor zowel jongeren als gemeente.
- Voldoen aan organisatorische randvoorwaarden: een aanspreekpunt, begeleiding, tijd en budget.
In dialoog treedt met externe actoren. De gemeente zal zicht moeten hebben op wat er speelt bij jongeren en jongeren moeten zicht hebben op wat er bij de gemeente speelt. Vervolgens moet hierop worden ingespeeld. Dit vergt een cultuuromslag waarbij ambtenaren uit de ivoren toren moeten komen en meer moeten communiceren.
Bewust kiest voor een onderwerp en de aanpak van het proces en deze keuzes kan verantwoorden. Ik adviseer een aantal incidentele projecten structureel in te zetten en bewuste keuzes te maken die naar de verschillende partijen worden teruggekoppeld. De keuze kan gemaakt worden aan de hand van het gewenste beleidsmodel, het gewenste participatieniveau en de te ontwikkelen visie op communicatie.
Organisatie | Fontys |
Afdeling | Fontys Hogeschool Communicatie |
Partner | Gemeente Terneuzen |
Jaar | 2006 |
Type | Bachelor |
Taal | Nederlands |