Samenvatting

Zoetwater is van cruciaal belang voor de leefbaarheid en de economie in Zeeland. Het wordt gebruikt voor drinkwater en proceswater voor de industrie, daarnaast is het een essentieel productiemiddel voor de landbouw en glastuinbouw. De zoetwatervoorziening in Zeeland staat onder druk. Na de droge zomers van 2018, 2019 en 2020 is er in Zeeland meer besef van de noodzaak om oplossingen te vinden om zo vraag en aanbod van zoet water beter op elkaar af te stemmen.

Om als agrarische sector in Zeeland proactief mee te denken en zelf met concrete voorstellen te komen, is er een breed samenwerkingsverband gevormd van agrarische ondernemers (ZLTO) en andere agribusiness partijen (Rabobank, Van Iperen, CZAV, Delphy en NFO). Het samenwerkingsverband werkt aan een Masterplan Zoetwater voor Zeeland. De zoetwateropgave is per gebied verschillend, daarom is een gebiedsindeling is op basis van de verschillende eilanden als volgt gemaakt: Schouwen-Duiveland, Walcheren, Noord-Beveland, Zuid-Beveland, Tholen & Sint Philipsland en Zeeuws-Vlaanderen. Het doel van dit onderzoek is om tot een klimaat robuuste zoetwatervoorziening voor Zuid-Beveland te komen. Gedurende het proces van het masterplan is de methode tot stand gekomen: een uitgebreid gebiedsproces en literatuuronderzoek om de te kiezen kansrijke oplossingen te onderbouwen.
De onderzoeksvraag luidt dan ook: ‘Hoe komen we in Zeeland, gevalideerd voor Zuid-Beveland, tot een voorstel voor een klimaat robuuste zoetwatervoorziening?’.

Om tegemoet te komen aan de watervraag die de agrarische sector heeft in Zuid-Beveland is er een landbouwwaterleiding vanuit de Biesbosch. De landbouwwaterleiding wordt vooral gebruikt in de fruitteeltsector. De maximale capaciteit van de leiding is ongeveer 1000 m3 per uur. De capaciteit is echter niet meer toereikend door grote piekvragen in droge perioden. Met de toenemende kans op extreme droogte wordt de piek watervraag in de zomer nog groter. Om minder afhankelijk te zijn van neerslag en de landbouwwaterleiding, moet de agrarische sector meer zelfvoorzienend worden.

Daarom wordt in dit rapport aan de hand van de volgende 5 pijlers voor een klimaat robuuste zoetwatervoorziening een voorstel gedaan voor Zuid-Beveland:
1. Kennisontwikkeling en innovaties stimuleren;
2. Robuuster regionaal watersysteem: neerslag vasthouden en zoetwaterbuffers behouden, beschermen en vergroten;
3. Zuiniger en efficiënter watergebruik en duurzaam bodembeheer op bedrijfsniveau stimuleren;
4. Voorkomen actieve verzilting;
5. Externe aanvoer en/of grootschalige berging verder onderzoeken.

De laatste pijler wordt verder uitgewerkt tot een gedetailleerde aanbeveling voor het samenwerkingsverband. In Zuid-Beveland wordt deze pijler ingevuld door het optimaliseren van de landbouwwaterleiding in combinatie met het uitbreiden van de aanvoer vanuit het Volkerak Zoommeer in Reimerswaal. Het voorstel voor deze pijler bestaat uit de volgende onderdelen:
- Creëren van berging bij ondernemers zelf en in natuurgebieden langs de landbouwwaterleiding. De berging kan gevuld worden tijdens het natte winterhalfjaar. Op deze manier is er constante waterstroom en kan op piekmomenten water uit de berging gebruikt worden;
- Het creëren van berging stimuleren door wegnemen van hindernissen in wet- en regelgeving en door financiële steun te bieden met subsidies;
- Het gebruik van efficiënt watergebruik in combinatie met een bassin stimuleren;
- Het uitbreiden van de zoetwatervoorziening in Reimerswaal. Hier wordt al door ZLTO en het waterschap een haalbaarheidsstudie naar gedaan.
Voorwaarde klimaat robuuste zoetwatervoorziening is dat deze pijler uitgevoerd wordt in combinatie met de andere pijlers.