Samenvatting

Doel van het onderzoek was om de bestaande problematiek ten aanzien van de kwaliteitswaarborging in het beschermingsbewind weer te geven en de mogelijke oplossingen daartoe. De vraag die hierbij leidend was is. Welke problemen spelen er op het gebied van kwaliteitswaarborging in het beschermingsbewind na de invoering van de Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) Besluit Kwaliteitseisen curatoren, bewindvoerders en mentoren volgens vertegenwoordigers van het werkveld beschermingsbewind en welke ideeën hebben deze vertegenwoordigers over het voorkomen en/of oplossen van deze problemen? Dankzij jurisprudentieonderzoek en interviews met vertegenwoordigers uit het werkveld is het onderzoeksrapport ontstaan.
In het kader komt het belang van beschermingsbewind naar voren en een beschrijving van de maatschappelijke onrust die er ontstond toen de kwaliteitswaarborging in het beschermingsbewind onder de maat bleek te zijn. Ook wordt beschreven wat er onder kwaliteit wordt verstaan, aan de hand van de kwaliteitseisen uit de AMvB en de kwaliteitsverordeningen van de brancheverenigingen.
Problemen voor de invoering van de wetswijziging zijn het misbruik maken van vermogen van de rechthebbende, het niet naar behoren uitvoeren van de werkzaamheden, communicatieproblemen, het veel voorkomen van niet ontvankelijkheidsverklaringen, de mogelijkheid dat vrijwel iedereen bewindvoerder kan worden, de controle achteraf is, onduidelijkheid over de taakafbakening, hoge werkdruk voor rechters en rechters die de vraag die voor hen ligt verschillend oppakken, waardoor er verschillende werkwijzen zijn. Uit het jurisprudentieonderzoek kwam één uitspraak naar voren, dat dit bevestigde.
De wetswijziging zorgt ervoor dat niet iedereen bewindvoerder kan worden, omdat er nu eisen worden gesteld. Bewindvoerders moeten een MBO niveau 4 diploma hebben wat leidt tot meer kennis en in geval van problematische schulden of verkwisting een HBO diploma. Er is een uitgebreidere controle, waardoor misbruik of nalaten van werkzaamheden eerder wordt ontdekt. Er zijn communicatierichtlijnen waardoor de communicatie tussen de rechthebbende en de bewindvoerder zouden moeten verbeteren. Het curatele- en bewindregister zou ervoor moeten gaan zorgen dat er minder niet ontvankelijkheidszaken zijn.
Problemen waarvan verwacht wordt dat die gaan ontstaan of zouden kunnen ontstaan na de ingang van de wetswijziging zijn dat bewindvoerders die in het verleden misbruik hebben gemaakt opnieuw bewindvoerder kunnen worden, het gebrek aan kennis bij bewindvoerders en/of rechters en/of accountant en dat het bewind te snel wordt opgeheven. Problemen waarvan het risico groot is dat deze worden vergroot: zijn de werkdruk van rechters wordt nog groter, het doen van onverantwoorde aankopen door rechthebbenden en de onbeheersbaarheid van de kosten voor bijzondere bijstand.
Het curatele- en bewindregister zal moeten voorkomen dat rechthebbenden rechtshandelingen verrichten. Door de mutatieoverzichten is de rechthebbende in staat om controle uit te oefenen op de bewindvoerder.
Ideeën die uit de interviews kwamen om problemen op te gaan lossen zijn: de wetgever zou meer in moeten spelen om de situatie waar er sprake is van een gebrekkige communicatie of meewerken van de rechthebbende, Voor het inhoudelijk gedeelte van de rekening en verantwoording droeg het werkveld aan om intervisie verplicht te stellen of dat bewindvoerders elkaar gingen controleren of een nieuw orgaan dit gaat doen. Voor de het meten van de zelfredzaamheid zou het programma Checkpoint gebruikt kunnen worden. Voor verlaging van de werkdruk van kantonrechters zouden alle dossiers erbij gepakt kunnen worden om te kijken of bewind nog steeds de geëigende oplossing is.
3
Het onderzoek geeft aanbevelingen aan de wetgever, de rechtbanken, de brancheverenigingen, bewindvoerders en aan de SJD opleiding. Tot slot worden er ideeën gegeven voor verder onderzoek. De aanbevelingen aan de wetgever zijn om verplichtende maatregelen vast te stellen voor psychisch beperkten en de VOG langer terug te laten gaan dan 5 jaar. Het LOVCK zou bewindvoerders meer moeten betrekken in hun overleggen. De rechtbanken op een dergelijke manier organiseren dat er sprake is van een landelijk bureau of bewindsbureaus. De brancheverenigingen wordt aangeraden om een document op te stellen met een beschrijving van de taak van de bewindvoerder en een document/folder ontwikkelen waarom duidelijk wordt wat, wie en waarom er bewindvoerders zijn. Bewindvoerders moeten scherp zijn op hun taakafbakening, waarbij het programma Checkpoint kan helpen voor het onderdeel zelfredzaamheid. De SJD opleidingen zouden meer kunnen inspelen op de kennis die een bewindvoerder nodig heeft om zijn werkzaamheden uit te voeren. En het is aan te raden om verder onderzoek te verrichten naar de problematiek die er over 5 jaar binnen het beschermingsbewind speelt en welke klanttype er thuis hoort in het beschermingsbewind.