Samenvatting

De kunstuitleenafdeling van Kunstpunt Groningen wil mensen beter ondersteunen bij het
vinden van een passend kunstwerk. Door te begrijpen welke persoonlijkheidskenmerken
van invloed zijn op iemands kunstvoorkeur, kunnen medewerkers gericht advies geven en
een tool ontwikkelen die kunstkopers kan helpen bij het selecteren van kunstwerken die bij
hen passen. Verschillende onderzoekers hebben de relatie tussen persoonlijkheid en
kunstvoorkeur onderzocht. Een persoonlijkheidskenmerk dat het meest succesvol in
verband is gebracht met kunstvoorkeur is spanningsbehoefte die in kaart kan worden
gebracht met de spanningsbehoefteschaal van Zuckerman (1979). Deze schaal meet de
neiging om spannende en opwindende activiteiten op te zoeken, risico’s te nemen en
verveling te vermijden.
Om deze reden is de hoofdvraag van het onderzoek: wat is de relatie tussen het
persoonlijkheidskenmerk spanningsbehoefte en kunstvoorkeur? Deze onderzoeksvraag is
beantwoord door middel van kwantitatief onderzoek. Uiteindelijk hebben 122
nieuwsbrieflezers van Kunstpunt een online vragenlijst ingevuld. Hiervan waren 41% man,
55% vrouw en 5% gaf overig aan bij gender. De leeftijd van de participanten varieerde van
18 tot 70 jaar en ouder. Naast biografische vragen bevatte de vragenlijst 20 kunstwerken uit
de collectie van Kunstpunt waarover de respondenten steeds aangaven in hoeverre het
getoonde kunstwerk hun voorkeur genoot aan de hand van een schaalcijfer tussen de 0 en
10. De 20 kunstwerken waren onderverdeeld in vier categorieën, waarbij iedere categorie
vijf werken bevatte. De categorieën zijn: eenvoudig abstract, complex abstract, eenvoudig
figuratief en complex figuratief. Ook omvatte de vragenlijst 30 stellingen uit de
spanningsbehoefteschaal van Zuckerman waarmee de mate van spanningsbehoefte van de
deelnemers werd gemeten.
De verwachting van het onderzoek was dat hoogscoorders op de spanningsbehoefteschaal
meer voorkeur zouden hebben voor abstracte kunst, complexe kunst en kunst in het
algemeen. Uit de resultaten is gebleken dat er een matig positieve significante relatie
bestaat tussen spanningsbehoefte en voorkeur voor eenvoudige abstracte kunst, complexe
abstracte kunst, complexe figuratieve kunst en kunst in het algemeen. Opvallend is dat het
onderscheid tussen complexe en eenvoudige kunst binnen de abstracte categorie
nauwelijks verschil maakt voor de matig positieve relatie met spanningsbehoefte. Wel
maakt dit onderscheid tussen eenvoudig en complex uit voor de figuratieve categorie,
waarbij er een matig significante relatie is gevonden met complexe figuratieve kunst en
spanningsbehoefte en geen relatie voor de eenvoudige figuratieve kunst en
spanningsbehoefte. Alle gevonden significante relaties zijn zwak tot matig aangezien de
correlatiecoëfficiënten en het R-kwadraat van de lineaire regressies laag zijn.
Omdat uit dit onderzoek is gebleken dat de voorspellende waarde van spanningsbehoefte
op kunstvoorkeur vrij laag is, lijkt het inzetten van een tool die kunstwerken zou koppelen
aan potentiële kunstleners gebaseerd op hun spanningsbehoefte, niet een hele valide en
betrouwbare uitkomst te kunnen bieden. Wel is het zo dat het ontwikkelen van deze tool
vooralsnog effect zou kunnen hebben op de kunstverkoop, aangezien mensen vaak
positieve associaties hebben met voorwerpen die zij met zichzelf associëren.