Samenvatting

Vroegsignalering van hoogbegaafde kinderen wordt als lastig ervaren door leerkrachten en
ouders. Hierdoor wordt hoogbegaafdheid vaak te laat gesignaleerd, wat kan leiden tot
problemen zoals verveling in de klas, problematisch gedrag of onderpresteren.
Het doel van dit onderzoek is om erachter te komen welke kenmerken hoogbegaafde kinderen
vertonen in de leeftijdsklasse van nul tot vier jaar. Hierdoor kan vroegsignalering van
hoogbegaafde kinderen plaatsvinden en kan er op tijd een passend aanbod komen voor deze
kinderen. Hiervoor is de volgende onderzoeksvraag opgesteld: “In hoeverre vertonen
hoogbegaafde kinderen, in de leeftijd van nul tot vier jaar, bepaalde kenmerken die
vroegsignalering mogelijk maken en welke zijn dit?” Hoogbegaafdheid wordt in dit onderzoek
gedefinieerd als een intelligentiequotiënt van 130+.
Om antwoord te kunnen geven op de onderzoeksvraag is een mixed-methods onderzoek
uitgevoerd. Er is een vragenlijst over kenmerken van hoogbegaafdheid gestuurd naar
ouders/verzorgers van hoogbegaafde kinderen, en vervolgens zijn er vijf interviews afgenomen
om dieper op de kenmerken in te gaan. Uit de antwoorden op de vragenlijst en de interviews
bleek onder andere dat het observeren van de omgeving, oogcontact maken en lachen veel
voorkomende kenmerken zijn van hoogbegaafde kinderen in de leeftijdsgroep van nul tot één
jaar. Verder zijn onder meer het leren van nieuwe dingen, een goed geheugen en een sterk
rechtvaardigheidsgevoel veel voorkomende kenmerken van deze kinderen in de leeftijdsgroep
van één tot vier jaar.
Er wordt aanbevolen om ouders/verzorgers en andere professionals bewust te maken van de
kenmerken van jonge hoogbegaafde kinderen, door mogelijke workshops of trainingen. Ook
wordt aanbevolen om de ZOOV+, een screener om cognitief sterke leerlingen te signaleren,
vroeg in het onderwijs in te zetten. Eventueel vervolgonderzoek zou zich kunnen richten op
een meer representatieve steekproef en een onderzoek bij het consultatiebureau.