Samenvatting

In Parijs (2015) is het klimaatakkoord getekend. Hieruit volgt dat er drastische maatregelen nodig zijn om de
opwarming van de aarde te beperken tot ruim onder 2 graden Celsius. De huidige economie zorgt voor een
grote belasting op het milieu. Er wordt veel afval gecreëerd en niet meer gebruikt. Daarom wil de overheid
overstappen van een lineaire economie naar een circulaire economie. De rijksoverheid heeft het Rijksbrede
programma “Nederland Circulair in 2050’ opgezet om deze transitie mogelijk te maken.
Een transitie naar een circulaire economie betekent ook een transitie in de bouw. De bouw is de laatste jaren
veel aan het veranderen, denk maar aan de prefab industrie. Daarnaast wordt er ook selectief gesloopt en
worden materialen meer gerecycled en hergebruikt. Het begrip ‘circulair bouwen’ is de laatste twee jaar een
steeds bekender begrip geworden. Vorig jaar is het eerste circulaire viaduct gerealiseerd door Rijkswaterstaat.
Het is nu een mooie mogelijkheid om aan deze transitie mee te doen.
Het doel van dit onderzoek is het ontwerpen (op schetsniveau) van een circulaire spooronderdoorgang. Uit
deze doelstelling volgt de hoofdvraag:
Hoe ontwerp je een circulaire constructie van een spooronderdoorgang?
Om de hoofdvraag gestructureerd te beantwoorden, is het eerst belangrijk om de ins en outs te weten van het
begrip circulariteit. Er zijn zes deelvragen opgesteld om de hoofdvraag te beantwoorden:
1. Wat is circulariteit?
2. Welke projecten zijn al uitgevoerd in het kader van circulariteit?
3. Welke materialen zijn geschikt voor een circulair ontwerp?
4. Hoe wordt circulariteit gemeten?
5. Wat zijn de uitgangspunten bij een spooronderdoorgang?
6. Hoe wordt een circulair ontwerp gemaakt?
De onderzoeksmethode die is toegepast is een kwalitatief onderzoek. Het onderzoek is verdeeld in drie
deelonderzoeken: literatuuronderzoek, materiaalonderzoek en variantenonderzoek.
Aan de hand van het literatuur- en materiaalonderzoek zijn de ontwerpprincipes vastgesteld. Daarnaast is een
eisenstudie gedaan. Hiermee is de variantenstudie uitgevoerd.
Het kunstwerk ter plaatse van het dek is opgedeeld in 4 objecten: dek, wanden, vloer en fundering. Voor elk
object zijn er 2 (fundering 1) varianten ontworpen op schets niveau. Bij elke variant is de focus gelegd op een
ander onderdeel zodat het ontwerpproces niet werd beperkt door de vele eisen.
In de keuzematrix is de circulariteit van elke variant bepaald en is gemeten hoe goed elke variant aan de eisen
voldoet. Ook zijn de varianten met elkaar vergeleken om zo de voor- en nadelen van elke variant duidelijk te
maken.
Vervolgstudies kunnen het literatuur- en materiaalonderzoek gebruiken bij het maken van een nieuw circulair
ontwerp. De variantenstudie met keuzematrix is een goede bron van ideeën voor het oplossen van problemen
voor een circulair kunstwerk.