Samenvatting

Gepersonaliseerd onderwijs is het kernconcept in de schoolvisie van de onderzoeksschool. Leerlingen moeten centraal staan in het leerproces. Afdeling basis-kader onderbouw van de onderzoeksschool ziet formatieve evaluatie als middel om dat te bereiken. In de praktijk bleken niet alle docenten dat middel in te zetten. De teamleider besloot toen dat iedere docent vanaf schooljaar 2019-2020 verplicht om moest naar formatieve evaluatie in de eigen onderwijspraktijk. In beginsel door te werken volgens fase 1 van de formatieve toetscyclus: het verhelderen van leerdoelen en succescriteria (Gulikers & Baartman, 2017). Een anonieme evaluatie van die opdracht wees uit dat veel docenten inhoudelijk achter het idee stonden, maar dat er ogenschijnlijk handelingsverlegenheid was ten aanzien van formatief evalueren. Daarnaast gaven veel docenten aan onvoldoende tijd te ervaren voor verdieping in de materie. Daarom is besloten om een onderzoek uit te voeren naar een professionaliseringsinterventie ten aanzien van leerdoelen en succescriteria. De onderzoeksvraag hierbij luidde: Welke aspecten van een professionaliseringsinterventie worden door docenten van afdeling basis-kader onderbouw als waardevol ervaren en wat is de invloed van die aspecten op (het gevoel van) bekwaamheid van docenten ten aanzien van werken met leerdoelen en succescriteria?

Er is een inventarisatieonderzoek uitgevoerd om de onderzoeksvraag te kunnen beantwoorden. Hierbij is een mixed method gehanteerd. Kwantitatieve instrumenten zoals zelfscans zijn aangevuld met nietparticiperende observaties en halfgestructureerde interviews, teneinde brontriangulatie te versterken. Instrumenten waren er ofwel op gericht om bij docenten (percepties van) bekwaamheid ten aanzien van leerdoelen en succescriteria te achterhalen ofwel op gericht om te achterhalen hoe docenten de professionaliseringsinterventie ervoeren. Resultaten uit de dataverzameling toonden aan dat meerdere docenten zich door de interventie bekwamer zijn gaan voelen ten aanzien van leerdoelen en succescriteria. De professionalisering werd als waardevol ervaren. Elementen als samen leren, samenhang met beleid, theoretische diepgang en het worden aangezet tot reflectie werden door een meerderheid, respectievelijk alle docenten genoemd. Ondanks deze positieve uitkomsten zijn er enkele kritische kanttekeningen. Het coronavirus brak uit tijdens het onderzoek en derhalve werd het onderdeel lesobservaties lastig uitvoerbaar. Dit resulteerde in weinig respondenten en in aantasting van de ecologische validiteit doordat er sprake was van een afwijkende onderwijssetting (afstandsonderwijs).

Tot slot is er in het onderzoek op macro-, meso- en microniveau advies uitgebracht. Uit het onderzoek kwam naar voren dat er qua facilitering op school- en teamniveau nog ontwikkelpunten liggen. Bij de adviezen ligt de focus daarom sterk op wat de school- en teamleiding kan doen om verdere professionalisering effectief vorm te geven.