Samenvatting

Het huidige zorgbeleid in Nederland is gericht op normalisatie en participatie in de maatschappij. Voor jongeren
met een licht verstandelijke beperking zijn dit onhaalbare waarden vanwege hun ontwikkelingsachterstand. Een
onderliggende oorzaak is een verstoorde ontwikkeling van het zelfbeeld. Om de jongeren te kunnen versterken in
hun eigen kracht, is het voor hen van belang een gezond, zowel realistisch als positief, zelfbeeld te ontwikkelen.
De afhankelijkheid van hulpverlening benadrukt het belang om handvaten te ontwikkelen voor hulpverleners om
met deze jongeren aan een gezond zelfbeeld te werken. De handvaten zijn op basis van dit praktijkgericht
onderzoek binnen instelling X naar voren gekomen. De gestelde onderzoeksvraag hierbij is: 'Hoe kunnen
hulpverleners binnen instelling X een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van een gezond zelfbeeld van
cliënten met een licht verstandelijke beperking tussen de 16 en 23 jaar oud?'
Uit theoretisch vooronderzoek is een model van het zelfbeeld naar voren gekomen en een kader geschetst over
de ontwikkeling van het zelfbeeld. Op basis hiervan is het kwalitatieve praktijkgerichte onderzoek opgezet.
Hierbij zijn vijf hulpverleners en vijf cliënten geïnterviewd binnen instelling X. Door middel van deze interviews
is het huidige zelfbeeld van de cliënten vastgesteld, onderzocht wat een gezond zelfbeeld voor deze cliënten zou
betekenen en bevraagd wat er voor nodig is om de ontwikkeling van een gezond zelfbeeld te kunnen
ondersteunen. Uit de resultaten van dit onderzoek is geconcludeerd dat de cliënten een onrealistisch en negatief
zelfbeeld hebben. Dit is het gevolg van de cognitieve ontwikkelingsachterstand en verschillende negatieve
ervaringen uit het verleden. Een realistisch zelfbeeld kan zich ontwikkelen door passende doelen te stellen, iets
waar de cliënten ondersteuning bij behoeven van de hulpverleners. Om een positief zelfbeeld te ontwikkelen
moeten de cliënten een positieve attributiestijl ontwikkelen. In de ondersteuning van een gezond zelfbeeld is het
van belang rekening te houden met de ontwikkelingsfase waarin de verschillende aspecten van het zelfbeeld zich
bevinden, zodat de cliënten niet over- of ondervraagd worden. Vanwege de diversiteit van de doelgroep moet het
zelfbeeld individueel in kaart gebracht worden.
Onder de hulpverleners ontbreekt de kennis om met cliënten aan het zelfbeeld te werken en worden er
hulpmiddelen gewenst. Over de benodigde vaardigheden beschikken de hulpverleners, echter kunnen zij deze
vaardigheden pas adequaat inzetten wanneer ze beschikken over de benodigde kennis.