Samenvatting

Werkbedrijf Lucrato is een maatschappelijke onderneming gevestigd in de regio Apeldoorn, Epe en Heerde. De doelstelling van deze onderneming is om mensen die deel uitmaken van de doelgroep participatiewet en afstand hebben tot de arbeidsmarkt te begeleiden naar zo regulier mogelijk werk. Het ArbeidsDiagnosecentrum (ADC) vormt hierin een belangrijke schakel. Sinds de wetsverandering  is de doelgroep van het ADC steeds groter en uiteenlopender geworden en dit heeft gevolgen. Het arbeidsmogelijkhedenonderzoek dat het ADC biedt kent een persoonlijkheidsassessment en bij sommige cliënten wordt het betrouwbaar uitvoeren van dit assessment, door onder andere taalproblemen bemoeilijkt. Het ADC wil in het doen van uitspraken aangaande de persoonlijkheid minder afhankelijk zijn van de vragenlijsten en derhalve onderzoeken in hoeverre er op basis van observaties uitspraken kunnen worden gedaan met betrekking tot de persoonlijkheid. De centrale vraagstelling die hierbij is geformuleerd luidt als volgt: In hoeverre bestaat er een samenhang tussen gekwantificeerde gedragsobservaties en het persoonlijkheidsprofiel van de Personality for Professionals Inventory (PfPI)?. Met deze vraagstelling kan dit onderzoek mede getypeerd worden als een onderzoek naar de constructvaliditeit van de vragenlijst.
 
De persoonlijkheid wordt veelal omschreven als een combinatie van psychologische kenmerken die bijdragen aan de duurzame en onderscheidende patronen van gevoelens, denkwijzen en gedragingen van een individu en kan worden geoperationaliseerd door middel van life-data, observatiedata, experimentele data en subjectieve data. Op basis van literatuur wordt uiteengezet in hoeverre gedrag te koppelen is aan persoonlijkheidstrekken. Uit verschillende onderzoeken komt naar voren dat observeerbaar gedrag kan worden toegewezen aan de persoonlijkheidsstructuur. Hiernaast wordt de relevantie van de persoonlijkheid in het arbeidsmogelijkhedenonderzoek geanalyseerd. Uit de literatuur blijkt dat de persoonlijkheidsdimensies Consciëntieusheid en Neuroticisme in zekere mate arbeidsprestaties kunnen voorspellen, waarmee de relevantie van dit onderzoek gewaarborgd is.
 
Om te bepalen in hoeverre er correlaties bestaan tussen via het arbeidsvaardighedenassessment verkregen observaties en de PfPI is een secundaire data-analyse verricht. De steekproef bestond uit 115 personen die tussen 2014 en 2017 zowel een PfPI hebben ingevuld als deelgenomen hebben aan het arbeidsvaardighedenassessment. Om een vergelijking mogelijk te maken met betrekking tot de kwantitatieve PfPI-data dienden de kwalitatieve (beschrijvingen van gedrag) observatiedata eerst te worden omgezet in kwantitatieve data. Hiervoor is er door de onderzoeker een ‘tool’ ontwikkeld.
 
De resultaten wijzen uit dat er gemiddelde en hoge correlaties te vinden zijn tussen de gekwantificeerde gedragsobservaties en de PfPI. Zo is er voor de schalen Consciëntieusheid en Neuroticisme een middelmatige correlatie gevonden, daar waar er voor de overige schalen geen significante correlatie werd gevonden. Op trekniveau is er voor 13 van de 19 getoetste persoonlijkheidstrekken een significante correlatie gevonden, waarvan vier hoge correlaties (r = ≥ .50) en negen middelmatige correlaties (r = ≥ .30). Wel is er in de analyses sprake van missing values, waardoor de steekproef kleiner uitvalt dan verwacht. Een grotere steekproef zou de nauwkeurigheid van de resultaten doen verhogen. In een eventueel vervolgonderzoek dient hieraan te worden voldaan.
 
Op basis van de onderzoeksresultaten kan worden gesteld dat de constructvaliditeit van de PfPI door de gekwantificeerde gedragsobservaties wordt ondersteund. Bovendien lijkt de observatiedata een redelijk alternatief voor de PfPI-data in geval deze vragenlijst niet kan worden ingezet. Het onderzoek kent echter een aantal beperkingen