Samenvatting

 
Lang voor de aanleg van de Afsluitdijk was het huidige Markermeer een bewoond gebied, rijk aan dorpen, waarvan vele in de golven van de Zuiderzee zijn verdwenen. Om dit in de toekomst te voorkomen, voert de Alliantie Markermeerdijken in samenwerking met Rijkswaterstaat (RWS) en de waterschappen dijkversterkingen uit in het kader van het hoogwaterbeschermingsprogramma HWPB2. De Alliantie Markermeerdijken bestaat uit het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK), Bokalis Nederland BV en VolkerWessels. 
 
Voorafgaand aan de dijkversterkingswerkzaamheden is een IVO-Opwater uitgevoerd (het onderzoeken van de waterbodem vanaf het wateroppervlak) waarbij de waterbodem met een Multibeam en Side Scan sonar is gescand. Uit deze scans kwamen oude dijkresten naar voren. Deze resten liggen op de waterbodem nabij Uitdam in het Markermeer. De resten vallen buiten de geplande dijkwerkzaamheden. De dijkstructuur is daarentegen archeologisch interessant en daarom is een waarderend duikonderzoek uitgevoerd naar de archeologische resten op de waterbodem. Dit waarderend onderzoek is aangevuld met een literatuuronderzoek naar de verdronken dijk en het omringende landschap. 
 
Het plangebied is gelegen in de gemeente Waterland. Dit gebied is door de eeuwen heen veel veranderd. De geschiedenis van het gebied begint, 11.000 jaar geleden, bij het stijgen van de zeespiegel. Het kustsysteem van Nederland was een gesloten systeem. Midden in Nederland bevond zich een groot binnenmeer, het Aelmere. Rondom Texel ontstond een opening in de kust, het Marsdiep genaamd. Door het stijgende zeewater kon dit zeegat niet dichtslibben. Langzaam ontstond er een open verbinding tussen de Noordzee en het binnenmeer en zo ontstond de Zuiderzee. Deze open verbinding zorgde voor veel kustafslag en veel land verdween in de golven van de Zuiderzee.
 
Behalve de stijging van de zeespiegel, leidde nog een ander mechanisme tot landverlies. Rond 800 trokken namelijk de eerste ontginners het Hollandveen in. Dit Hollandveen bedekte grote delen van Nederland waaronder ook Waterland en delen van de Zuiderzee. De eerste ontginners ontwaterden het veen, zodat de grond in cultuur genomen kon worden. Deze ontginningen zorgde voor bodemdaling. Door die dalende bodem werd het gebied steeds kwetsbaarder voor wateroverlast uit rivieren en zee. 
 
Als reactie op deze wateroverlast werden dijken aangelegd. Om de gebieden binnen de dijken droog te houden, werden verschillende bemalingstechnieken uitgevonden, zoals de poldermolen. Door nieuwe technische innovaties was in de volgende eeuwen een steeds diepere bemaling mogelijk, maar dit leidde tegelijk tot een versnelde bodemdaling en tot meer wateroverlast. 
 
Die wateroverlast was in de eeuwen daarna de aanleiding om nieuwe dammen, dijken, terpen en sluizen aan te leggen. Zo zijn in Waterland verschillende dijken aangelegd tegen het dreigende water, maar deze dijken braken regelmatig door. De dorpen achter die dijken hadden vaak strijd over de vraag wie verantwoordelijkheid was voor de stukken dijk en het onderhoud werd gebrekkig uitgevoerd. In 1658 kwam het onderhoud van de dijk in handen van losse waterschappen en dijkgraven. Naar aanleiding van de watersnoodramp in 1916 werd het dijkbestuur overgedragen een nieuw waterschap, namelijk het Hoogheemraadschap Noordhollands Noorderkwartier. In 2003 werden alles losse waterschappen ondergebracht in het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.
 
De verdronken dijk nabij Uitdam is aangelegd om het land en de bewoners te beschermen tegen het oprukkende water. De kustlijn lag rond het jaar 1000 veel verder oostwaarts. De dijk is een middeleeuwse inlaagdijk, opgebouwd uit kl