Samenvatting

De wachtlijsten voor de geestelijke gezondheidszorg (ggz) worden steeds langer. In het Integraal Zorgakkoord van september 2022 staat een belangrijke doelstelling voor de ggz: eind 2026 is de gemiddelde wachttijd voor iedere zorgvraag maximaal vijf weken. Om dit doel te bereiken moet er volgens meerdere professionals, afkomstig uit het gebied van de ggz, wijkteams, jeugdbescherming, gemeenten en het sociaal domein, fundamenteel iets veranderen in hoe de psychische zorg nu georganiseerd wordt.
In de gemeente Deventer is een pilot gestart voor een verkennend gesprek (VG). Dit is georganiseerd vanuit het landelijke initiatief GEM (Ecosysteem Mentale Gezondheid). GEM heeft als doel om betaalbare, zinvolle zorg te organiseren. Het VG draagt bij aan het bereiken van dit doel door het holistisch benaderen van de psychische klachten van de hulpvrager. In de gemeente Deventer zijn de eerste verkennende gesprekken gevoerd.
Er is kwalitatief onderzoek gedaan in hoeverre het VG een positieve invloed heeft op de kwaliteit van hulpverlening voor mentale gezondheid en het terugdringen van wachtlijsten. Zestien professionals hebben een semigestructureerde vragenlijst ontvangen, waarvan zes de vragenlijst hebben ingevuld (37,5% respons). Vijf professionals hebben deelgenomen aan een focusgroep.
Uit de resultaten komt naar voren dat het VG vooral een positieve invloed heeft op de samenwerking tussen professionals. De professionals geven aan dat het VG veel overeenkomsten heeft met hun reguliere werkwijze. Een belemmering is dat het onderzoek vroeg in het proces plaatsvond waardoor professionals nog niet duidelijk hebben hoeveel meerwaarde het VG brengt ten opzichte van hun reguliere werkwijze. Daarnaast wordt er geen format of methode tijdens het VG gebruikt, wat maakt dat het (sociaal) netwerk van de cliënt niet actief betrokken wordt. Uit de theorie blijkt dat behandeleffectiviteit vergroot wordt door de samenhang tussen psychische stoornissen en relaties te zien (Hövels, 2017). De kwaliteit van het VG wordt naar verwachting verhoogd door een format of methode te gebruiken waardoor het sociaal netwerk betrokken wordt bij het VG. De professionals verwachten dat het VG vooral een positieve invloed heeft wanneer de doorverwijsopties na het VG gereed zijn.
De belangrijkste aanbevelingen voor de praktijk richten zich op het gereed maken van de alternatieve doorverwijsopties voor de GGZ en een (landelijk) format of methode voor het VG ontwikkelen. Toekomstig onderzoek zal plaats moeten vinden wanneer er minstens 15 verkennende gesprekken zijn gevoerd, waarbij aangeraden wordt om in het vervolgonderzoek de ervaring vanuit cliëntsperspectief mee te nemen.