Samenvatting

In opdracht van het Groninger Instituut voor Archeologie (GIA) is onderzoek gedaan naar de ijzervondsten van het Cisterciënzer vrouwenklooster Yesse (1215-1594) te Essen, (provincie Groningen). Dit is onderdeel van een poging te achterhalen in welke mate de nonnen aldaar de door de kloosterregel voorgeschreven soberheid naleefden. Er is uitvoerig onderzoek gedaan naar de vondsten en de historie om een beeld te geven van de plek die Yesse innam in het streven naar soberheid in de middeleeuwse monastieke wereld.
            Het ijzer dat gevonden is kan worden bestempeld als eenvoudig. Het gaat voornamelijk om dagelijkse gebruiksvoorwerpen en onderdelen van de constructie van het gebouw. Enkele objecten lijken een gematigde vorm van luxevertoon aan te geven, maar dit zijn uitzonderingen. De ijzeren objecten geven een inzicht in het dagelijks leven dat zich afspeelde in Yesse. De locaties van de verschillende vertrekken in het klooster zijn zekerder vastgesteld en ook de aanwezigheid van ijzerbewerking in de werkplaats is bewezen. Een stijging in het aantal vondsten na 1300 kan het gevolg zijn van een brand die kort daarvoor gewoed heeft. Het is mogelijk dat de latere stenen constructie van het klooster na deze brand ontstond. Sommige vondsten geven een indicatie dat er wellicht kanonnen gestationeerd hebben gestaan tijdens de roerige periode in de 16e eeuw.
            Klooster Yesse was zowel in materieel als historisch opzicht exemplarisch voor Cisterciënzer kloosters in Nederland. Het eenvoudige vormenspectrum van metaal is ook te vinden in de andere kloosters. De financiële rijkdom vergaard door grootschalig landbezit dat Yesse had is allerminst in strijd met het streven naar soberheid en was in zekere zin Kenmerkend voor de Cisterciënzers in het geheel. Het feit dat het klooster aan het begin van de 15e eeuw een hernieuwde striktheid in het observeren van het soberheidsprincipe doormaakte is te verklaren aan de hand van de grotere trends die zich afspeelden in middeleeuws Europa, waarin na een aftakeling van soberheid een nieuwe stroming van devotie ontstond waar Yesse zich bij aansloot.
            Er kan geconcludeerd worden dat de bewoners van klooster Yesse zich vasthielden aan de principes van soberheid en daarmee exemplarisch zijn voor de grotere gemeenschap van Cisterciënzer kloosters in het Noorden.