Samenvatting

De vitaliteit van de landbouwgrond in Nederland staat onder druk. Door prijsdruk vanuit de consumentenmarkt moeten agrariërs tegen een lage kostprijs produceren, waardoor er weinig wordt geïnvesteerd in duurzaamheid en zodoende de bodemkwaliteit onder druk staat. Overheidsinstellingen kiezen ervoor om duurzaamheidsmaatregelen op te nemen in het contract om de kwaliteit van de grond op pijl te houden of zelfs te verbeteren. Er is een gebrek aan kennis over de implementatie van de mogelijke maatregelen voor kortlopende pacht. De hoofdvraag van dit onderzoek is dan ook: “Op welke wijze kan het duurzaam gebruik van kortlopende pachtgronden, welke worden uitgegeven door de Brabantse overheden, worden vergroot?” Deze hoofdvraag werd onderzocht door middel van een literatuuronderzoek en door middel van interviews die werden gehouden bij vijf overheidsinstellingen en bij vijf agrarische ondernemingen. In dit onderzoek werd vastgesteld wat er verstaan wordt onder duurzaam grondgebruik, hoe dit in de praktijk werkt bij pachtgronden, welke maatregelen overheidsinstellingen en agrariërs wensen op de pachtgronden en welke middelen hiervoor gebruikt kunnen worden. Uit onderzoek is naar voren gekomen dat duurzaam gebruik op landbouwgrond zorgt voor een goed behoud van de bodem. Zowel overheidsinstellingen als agrariërs geven aan zich verdiept te hebben in dit onderwerp. Overheden geven aanpassingen aan op het gebied van kennis, pachttermijn, pachtvormen en gesprekken met agrariërs om zo het areaal duurzaam grondgebruik op pachtgronden te vergroten. Ook agrariërs geven pachttermijn aan als belangrijk speerpunt voor een duurzame relatie, net als een overzichtelijke procedure, het leveren van een gewasrapport en gunning op perceelsniveau, duurzaamheidsaspecten en landgebruik (grasland of bouwland). Wel geven overheidsinstellingen aan compensatiegrond nodig te hebben die ten alle tijden ingezet kan worden. Dit draagt echter niet bij aan een duurzaam grondgebruik. Ook wordt door gemeentes aangegeven dat er vaak slechts een klein areaal landbouwgrond in bezit is en deze grond zal komende jaren alleen maar minder worden. Ook is de pachtuitgifte maar een klein onderdeel van de activiteiten van de gemeente, waardoor er niet veel tijd aan besteed wordt. De statische representativiteit van dit onderzoek is beperkt, maar de resultaten geven wel inzicht in ervaringen, meningen en visies omtrent duurzame gronduitgifte bij pacht. Op basis hiervan is naar voren gekomen dat kortlopende pacht het duurzaam omgaan met de grond belemmert. Het duurzaam grondgebruik is beter haalbaar als de gronden voor een langere periode uitgegeven worden. Daarnaast is het belangrijk voor beide partijen dat er een duidelijke en makkelijke aanvraagprocedure beschikbaar is. Daarbij kunnen er in de voorwaarden extra duurzaamheidsmaatregelen opgenomen worden. Overheidsinstellingen wordt aanbevolen hiermee aan de slag te gaan.