Samenvatting

Lotgenotencontact is contact tussen mensen met een gelijke of vergelijkbare beperking, aandoening of problematiek, ter ondersteuning van elkaar. Het is een (georganiseerde) vorm van zelfhulp op vrijwillige basis zonder de aanwezigheid van een professionele hulpverlener. Het biedt emotionele steun en de mogelijkheid tot het delen van kennis. Daarentegen is nog weinig onderzoek gedaan wat het effect van lotgenotencontact is op de ervaren gezondheid. Naar aanleiding hiervan is dit onderzoek opgezet in opdracht van Helder Advies.
Voor zorgprofessionals is het belangrijk om meer kennis over dit onderwerp te vergaren voor het onder andere verlenen van preventie en het signaleren van cliëntbehoeften. Diverse zorgorganisaties claimen dat lotgenotencontact positieve effecten bewerkstelligd, echter geven deze organisaties geen wetenschappelijk bewijs voor deze uitspraken. Het doel van het onderzoek was om zorgprofessionals inzicht te geven in het effect van lotgenotencontact op de ervaren gezondheid van volwassen patiëntengroepen.
Vanuit deze doelstelling volgt de volgende vraagstelling; “Wat is het effect van lotgenotencontact als interventie op de (ervaren) gezondheid van volwassen patiëntengroepen?” Ter ondersteuning van het beantwoorden van deze hoofdvraag zijn een aantal deelvragen geformuleerd. De dataverzameling voor het onderzoek heeft plaatsgevonden in de vorm van een secundair systematische literatuurstudie. In de databanken ‘Google Scholar’, ‘Springerlink’, ‘EBSCOhost’ en ‘PubMed’ is gezocht met op voorhand bedachte zoekstrings naar resultaten ter beantwoording van de vraagstelling. De onderzoeksartikelen zijn op basis van de volgende inclusiecriteria geselecteerd; een tijdsbestek van 2004 tot op heden, zowel internationale als nationale artikelen en ieder onderzoeksdesign. De geïncludeerde onderzoeksartikelen onderzochten de effecten van lotgenotencontact op volwassen doelgroepen van 18 jaar en ouder, waarbij enkel beperkt is tot ervaringsdeelnemers zelf, geen naasten en familie. Ook is gekeken naar de medische effecten van lotgenotencontact volgens zorgprofessionals.
Het beoordelen van de onderzoeksartikelen is gedaan door middel van meetlatten uit het Nederlandse Tijdschrift Evidence Based Practice, gedateerd 2016-2017. De gevonden artikelen zijn geselecteerd en geanalyseerd op mate van overeenstemming met de onderzoeksvraag en de aansluiting op de aspecten van positieve gezondheid volgens het Institute of Positive Health 2019-2020. De artikelen zijn handmatig geordend en verwerkt, hierna zijn de onderzoeksartikelen gecodeerd op basis van de aspecten van positieve gezondheid volgens het Institute of Positive Health 2019-2020.
Voor de resultaten zijn gegevens uit tien onderzoeksartikelen gebruikt. De onderzoeksresultaten tonen diverse effecten van lotgenotencontact, waaronder een significante verbetering met betrekking tot angst, stress en depressie klachten. Een toename van sociale steun en een beter begrip en acceptatie van emotionele situaties zorgt voor een afname van negatieve gevoelens. Een groter optimisme, hoop en hoger niveau van empowerment worden bewerkstelligd. Ook vindt een daling van de glycemische index, de bloeddruk en de BMI plaats.
Geconcludeerd kan worden dat lotgenotencontact een positief effect heeft, ongeacht tijdsduur of contactvorm.
Hierbij is het van belang dat regelmatige deelname aan lotgenotencontact plaatsvindt.
De aspecten ‘lichaamsfuncties’, ‘zingeving’ en ‘dagelijks functioneren’ werden het minst gemeten in de onderzoeksartikelen. Naar aanleiding van de onderzoeksresultaten wordt aanbevolen lotgenotencontact meer aan te raden en toe te passen in de praktijk. Ook wordt aanbevolen vervolgonderzoek te doen naar het effect van lotgenotencontact gericht op de aspecten van positieve gezondheid volgens het Institute of Positive Health 2019-2020.