Samenvatting

Er vinden grote veranderingen plaats in de maatschappij en zorg, dit is in heel Europa te merken en dus ook in Nederland. Onderwerpen als vergrijzing, technologische ontwikkelingen en de omschakeling naar een participatiesamenleving met de gevolgen daarvan, zoals stijgende complexiteit en zorgkosten, staan al jaren hoog op de agenda’s. In 2016 is door NIVEL een landelijk onderzoek gepubliceerd over veranderingen in zorgvragen, -taken, competent voelen, ondersteuning vanuit organisatie en mogelijke specialisering of vereisten daarin. Aangegeven werd dat zorgverleners in de wijk zich minder competent voelen in complexer wordende problemen en een toename ervaren in zorgtaken, onder andere in het bevorderen van zelfredzaamheid en zelfmanagement van cliënten en ondersteunen van cliënten met eigen regie.
Om te onderzoeken of landelijke resultaten ook gelden voor een krimpgebied is ter vergelijking een kwantitatieve survey gehouden in Oost-Groningen. Dit is gedaan om antwoord te krijgen op de onderzoeksvraag: Wat zijn, in vergelijking met landelijk onderzoek, de ervaringen van verzorgenden en verpleegkundigen binnen de thuiszorg van Oosterlengte en Zorggroep Meander wat betreft veranderingen in zorg?
De uitkomst kan het lectoraat Verpleegkundige Diagnostiek van de Hanzehogeschool Groningen mogelijkheid bieden voor aanvullingen op het onderwijs binnen de opleiding verpleegkunde. De zorgorganisaties Oosterlengte en Zorggroep Meander kunnen met de resultaten bepalen welke veranderingen door hun zorgverleners worden ervaren en hoe competent zij zich daarin voelen. Verzorgenden, mbo-verpleegkundigen en hbo-verpleegkundigen in de thuiszorg zijn gevraagd naar ervaringen omtrent veranderende zorgvragen, -taken, competent voelen en ondersteuning vanuit de organisatie. Door middel van een eenmalige online enquête, dezelfde als die van het NIVEL-onderzoek, zijn resultaten betrouwbaar vergeleken. Van uiteindelijk 122 responsen, welke zijn geanalyseerd in SPSS, zijn antwoorden voor elke deelvraag geformuleerd. Het aantal respons is niet genoeg om een betrouwbare generaliseerbaarheid voor Oost-Groningen te beschrijven. Maar de resultaten lijken veel op die van het NIVEL-onderzoek en is er wellicht een mogelijke generaliseerbaarheid voor krimpgebieden van toepassing.
De belangrijkste resultaten omtrent ervaren veranderende zorgvragen is een toename in cliënten die eigen regie belangrijk vinden en mondige cliënten. De afgelopen twee jaar is een groei ervaren in aantal oude ouderen, chronisch zieken en casussen met comorbiditeit. Kijkend naar toegenomen zorgtaken worden vooral de zelfmanagement en -redzaamheid en eigen regie van cliënten, werken met zorgplannen en administratieve handelingen genoemd.
Daaruit kan geconcludeerd worden dat, in vergelijking met het NIVEL-onderzoek van vier jaar geleden, veelal dezelfde veranderingen in zorg worden ervaren omtrent zorgvragen. Dit is niet het geval voor verandering in alle zorgtaken. Ook voelen respondenten uit huidig onderzoek, vooral hbo-verpleegkundigen, zich competenter in goed omgaan met veranderingen.
Uit antwoorden over ervaren ondersteuning vanuit de organisatie blijkt dat zij net zo tevreden zijn als collega’s in de rest van het land vier jaar geleden. Er is voor meer dan de helft van respondenten van Oosterlengte en Zorggroep Meander behoefte aan verscheidene bij- en nascholingen.
Kijkend naar verantwoordelijkheden volgens beroepsprofielen en antwoorden van sommige respondenten over competentie voor enkele zorgtaken laat soms een discrepantie zien. Dit roept de vraag op of er duidelijkheid is voor elke beroepsgroep aangaande verantwoordelijkheden. Deze en de behoeften aan bij- en nascholingen biedt mogelijkheden voor de zorgorganisaties en opleidingsinstituut om (toekomstige) zorgverleners nog beter te ondersteunen en voor te bereiden op de veranderingen in de zorg.
Onderzoek naar ander perspectief, bijvoorbeeld van cliënten en/of mantelzorgers, kan nieuwe informatie opleveren dat kan bijdragen aan eventuele verbetering in kwaliteit van zorg.
Voor de organisaties is het wellicht ook interessant om te kijken hoe de uitvoering van de functies zich verhoud tot functieomschrijvingen van de organisaties zelf.
Een andere mogelijk vervolg kan zijn om vanuit de suggesties voor bij- en/of nascholing in huidig onderzoek het verschil in aangeboden lesstof en behoefte aan kennis van nieuwe verpleegkundigen in de huidige markt te onderzoeken.