Samenvatting

"Dit onderzoek is de afsluiting van mijn studie Gedragsspecialist. Dit is een Master Special Educational Needs die ik heb gevolgd bij Fontys Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg.
Na lang wikken en wegen heb ik in overleg met directie besloten een onderzoek te doen naar de sociale veiligheid binnen de school. We zijn sinds dit jaar in een nieuw schoolgebouw getrokken en zijn van drie verschillende gebouwen naar één gebouw gegaan. Van een kleine "ons kent ons" setting naar een veel anoniemere setting. Omdat deze opleiding in het kader van gedrag staat, heb ik daar ook mijn onderzoek op gebaseerd. De onderzoeksgroep is de onderbouw van de VMBO school waar ik op werk. Dat zijn leerjaar 1 en 2. Ik ben gestart met een enquête. Docenten hebben deze ingevuld maar ook leerlingen en onderwijs ondersteunend personeel.
Een verrassing was het om te lezen dat de grootste groep zich veilig voelt op school. Dan spreek ik over de volwassenen binnen de school maar ook over de leerlingen. De plek waar leerlingen zich het minst veilig voelen, zijn in de open ruimtes en de vrije situaties. Eigenlijk de plekken buiten het klaslokaal.
Daar ben ik mee aan de slag gegaan en daaruit is naar voren gekomen dat de regels niet helemaal helder zijn voor collega's. De controle op die regels door volwassenen laat volgens leerlingen te wensen over en het aantal mensen dat zich binnen onze schoolmuren aan de regels houden is minimaal.
Om meer bekendheid aan de regels te geven en ervoor te zorgen dat er beter op het gedrag van de leerlingen wordt gelet, heb ik een beloningssysteem ingevoerd op school. Hier ben ik mee in aanraking gekomen tijdens mijn studie. Het is een onderdeel van Positive Behavior Support(Golly en Sprague, 2009) maar aangepast op onze school. Docenten dragen kaartjes bij zich die ze uit kunnen delen aan leerlingen als zij goed gedrag van die leerlingen zien. Leerlingen kunnen, als ze drie kaartjes hebben verzameld, deze kaartjes inwisselen voor iets lekkers. Op deze wijze heb ik een andere insteek gebruikt dan dat wij op school gewend zijn. Wij zijn namelijk gewend om te straffen bij ongewenst gedrag. Dit systeem heeft een plek moeten krijgen binnen onze school en dat neemt meer tijd in beslag dan ik op voorhand had vermoed. Afspraken met mensen maken voor overleg, er moeten lessen worden gegeven zodat dit systeem bekend wordt bij leerlingen. Er zijn nogal wat acties nodig om dit systeem in te voeren binnen een school. Je bent en blijft wel afhankelijk van medewerking van collega's.
Na een periode van vier weken lang met de kaartjes gewerkt te hebben, heb ik opnieuw een enquête verspreid onder dezelfde onderzoeksgroep. De uitkomst is dat veel collega's bekender zijn geworden met de regels, dat ze beter op gedrag van leerlingen letten en dat sommige collega's vinden dat hun relatie met leerlingen verbeterd is. Er zijn ook docenten die de relatie met leerlingen al als positief ervaren voordat we begonnen met dit systeem. De grote winst in dit onderzoek zit vooral bij de collega's. Voor de leerlingen is er niet veel veranderd. Het overgrote deel van de leerlingen vindt het systeem wel leuk. Daarin is ook veel verschil. Een aantal leerlingen die tot nu toe geen kaartje hebben ontvangen, vinden het systeem kinderachtig. Veel leerlingen merken op dat op dit moment vooral de leerlingen, die normaal niet echt goed gedrag vertonen, in aanmerking komen voor de kaartjes. De leerlingen die voor het beloningssysteem al goed gedrag vertoonden, voelen zich een beetje achtergesteld. Dat is wel een belangrijke conclusie waar ik iets mee ga doen.

"