Samenvatting

Het uitgangspunt voor mijn praktijkonderzoek was de volgende probleemstelling:

"Heeft activerende didactiek een positief effect op de kennisvermeerdering van leerlingen uit havo 4, met betrekking tot activerende didactische leerling-rollen en regels?".

Middels literatuuronderzoek is kennis vergaard over het onderwerp activerende didactiek waarna de aldus vergaarde kennis is toegepast bij het invullen van activerende didactische lessen bij het vak Lichamelijke Opvoeding aan havo 4-leerlingen op het Peellandcollege in Deurne. Vervolgens is gemeten in hoeverre deze lesvorm al of niet een positief effect op de kennisvermeerdering heeft gehad.

De Tweede Fase is een term voor de bovenbouw van havo en vwo. Het gaat om de klassen 4 en 5 van havo en klas 4,5 en 6 van vwo. Deze term is in het schooljaar 1998/1999 in het leven geroepen. Een reden hiervoor lag in het feit dat de aansluiting tussen het voortgezet en het hoger onderwijs verbeterd moest worden (z.a., 2008, http://www.minocw.nl).
Het vakkenkeuzepakket werd vervangen door profielen, de leerlingen wordt nu de keuze geboden om een profiel te kiezen dat hen het meest lag. Een keuze kan gemaakt worden uit Natuur en Techniek, Cultuur en Maatschappij, Economie en Maatschappij en Natuur en Gezondheid. Omdat de vaste vakken per profiel verschillen kunnen leerlingen een keuze maken voor het profiel, en daarmee de vakken, die het best bij hen past. Naast de verplichte vakken, zoals Lichamelijke Opvoeding, kunnen zij een keuze maken uit een aantal vakken, bijvoorbeeld Bewegen Sport en Maatschappij. Een andere verandering is 'het studiehuis'; een andere, door de school gekozen, werkwijze. Door middel van 'het studiehuis' worden leerlingen aan het werk gezet waarbij ze zelfstandig hun eigen studie moeten plannen en moeten samenwerken in groepjes.

"Activerende didactiek is onderwijs waarin de leerling door zelf te ervaren en te onderzoeken zich de stof toe-eigent. Door middel van regelende taken die de leerlingen tijdens de lessen LO krijgen, worden zij actiever bij de les betrokken" (M. Schiepers, R. Leper, E. Dehaene, 1999).

Met regelende taken bedoeld men de verschillende leerling-rollen die een leerling kan innemen. Hierbij valt te denken aan de invulling van coachrollen, scheidsrechterrollen, observatierollen, rollen voor op- en afbouw van de zaal, etc. Door deze rollen wordt verondersteld dat leerlingen actiever bij de les betrokken zullen zijn, hun zelfstandigheid en zelfveranwoordelijkheid vergroten en hun kennis betreffende deze leerling-rollen en regels van verschillende sporten vermeerderen.
De leerlingen moeten niet meteen de 'volle' verantwoordelijkheid en zelfstandigheid krijgen. Volgens Kolman (2003) moet dit stapsgewijs aangeboden worden. Van het onthouden naar begrijpen naar het integreren en tot slot het toepassen van het geleerde.

Door het toepassen van leerling-rollen wordt meer van de leerlingen verwacht dan alleen het aanhoren van de uitleg die de leraar geeft. Er wordt ook verwacht dat ze de spellen en daarmee de spelregels begrijpen en kunnen toepassen. Hierdoor wordt de gymles zinvoller ingericht. Volgens een docent Lichamelijke Opvoeding op het Peellandcollege in Deurne, Rinus Pecht, zijn er enkele redenen waarom het activerend didactisch lesgeven met behulp van leerling-rollen toch maar weinig word toegepast tijdens zijn les. De redenen die hij daarvoor heeft liggen is het feit dat de leerlingen de zelfverantwoordelijkheid vaak niet aankunnen en het eng vinden om zich te doen gelden in het bijzijn van een grotere groep.
Uit de bevindingen van het literatuuronderzoek blijkt dat leerlingen juist meer zelfverantwoordelijkheid, meer zelfstandigheid en meer kennis betreffende regels van verschillende sporten krijgen, wanneer zij de taak van verschillende leerling-rollen op zich krijgen.