Samenvatting

In dit onderzoek is onderzocht of de betrokkenheid en motivatie van leerlingen met kenmerken van hoogbegaafdheid en/of een voorsprong op het gebied van taal, vergroot kan worden door te differentiëren en het inzetten van compacten en verrijken (Gerven, 2008) binnen de lessen veilig leren lezen in groep 3. De aanleiding voor het onderzoek is dat er op basisschool L. geen doorgaande lijn is van groep 2 naar groep 3. Koenders (2007) geeft aan dat dit een cruciaal moment is. Als leerlingen in groep 3 niet genoeg uitgedaagd worden, kunnen ze gaan onderpresteren (Gerven, 2008). De onderwijsraad erkent dit probleem, zij geven aan dat de doorstroom van groep 1-2 naar 3 een hardnekkige ‘bottleneck’ is in het huidige onderwijssysteem. Op basisschool L. wordt wel extra aandacht geschonken aan leerlingen ‘aan de onderkant’ maar nog niet aan leerlingen die al meer aankunnen. Uit het vooronderzoek kwam naar voren dat op bassischool L. in groep 2 gedifferentieerd wordt op het gebied van taal. De leerlingen stromen uit met verschillende niveaus. Echter beginnen deze leerlingen in groep 3 allemaal op hetzelfde niveau. De leerkrachten geven aan dat ze het lastig vinden om de methode los te laten. En de leerlingen die al meer aan kunnen, op niveau les te geven. Terwijl dit wel een van de pijlers van het passend onderwijs is. Staatssecretaris Dekker (2014) stelt in zijn brief aan de Tweede Kamer, dat passend onderwijs niet alleen voor leerlingen met een beperking of een leerprobleem is, maar ook voor hoogbegaafde leerlingen. Uit de gelezen literatuur kwam naar voren dan omgevingsfactoren belangrijk zijn in het tot uiting komen van begaafdheid (Heller, 2009). D’hondt en Van Rossen (1999) geven aan dat onvoldoende aansluiting met de omgeving kan leiden tot internaliserende en externaliserende problematiek. Binnen mijn onderwijspraktijk is er sprake van te weinig aansluiting waardoor leerlingen mogelijk hun motivatie kwijtraken voor het schoolwerk. Door middel van convergente en divergente differentiatie en compacten en verrijken wil ik ervoor zorgen dat de leerlingen gemotiveerd blijven en betrokken blijven tijdens de lessen veilig leren lezen. Tijdens de interventie zijn verschillende soorten differentiatie ingezet en is gebruik gemaakt van compacten (de leerstof terugbrengen naar de essentie door herhaling te schrappen). Hierdoor komt tijd vrij om in te zetten voor de verrijking. In dit geval is gekozen voor versnellen. De leerlingen zijn gaan werken aan voortgezet technisch lezen door middel van de methode estafette, aan begrijpend lezen door middel van de methode nieuwsbegrip en spelling door middel van ‘invented spelling’. Het onderzoek toont aan dat de leerlingen door deze interventies gemotiveerder zijn voor hetgeen wat aangeboden wordt tijdens de lessen veilig leren lezen, namelijk estafette, nieuwsbegrip en spelling. Ook de lessen Veilig Leren Lezen worden ook leuker gevonden. De leerlingen ervaren tijdens de interventie ook wat ‘leren leren’ is. Geadviseerd wordt om deze manier van werken te starten vanaf begin groep 3. Daarnaast is het wenselijk om door middel van een taaltoets het niveau van de kinderen vast te leggen zodat de leerlingen op niveau aan technisch lezen (estafette) kunnen werken. Het op niveau technisch lezen kan in de hele school worden toegepast. Ten slotte is het wenselijk een goede signaleringsstructuur op te zetten voor hoogbegaafde leerlingen. Binnen dit onderzoek zijn alleen de goed presterende leerlingen meegenomen.