Samenvatting

Elke leerkracht krijgt te maken met gedragsproblematieken in de klas. Leerkrachten hebben hierbij het gevoel dat ze gestoord worden in hun professionele handelen in de klas (Meijer, 2000; Goei & Kleijnen, 2009). Op Kindcentrum Caleidoscoop voelen de leerkrachten zich handelingsverlegen ten aanzien van leerlingen die externaliserende gedragsproblematieken vertonen. Er zijn geen duidelijke afspraken vastgesteld waar leerkrachten zich aan konden houden op het moment dat een extreme situatie met leerlingen uit de hand liep.

Het doel van dit praktijkgericht onderzoek is het aanreiken van een stappenplan aan het team, dat op het kindcentrum ingezet kan worden zodat de leerkrachten vanuit een gezamenlijke grondhouding handelen en situaties met externaliserend gedrag verminderen. Hierdoor kunnen leerkrachten voldoen aan de ontwikkelings-, ondersteunings- en onderwijsbehoeften van leerlingen met externaliserende gedragsproblematieken; gedrag waarbij er te weinig controle over emoties is en dat voor anderen storend is. De onderzoeksvraag luidt als volgt: ‘Hoe ontwerpen we een stappenplan op KC Caleidoscoop waarmee we, als team, in situaties met externaliserende gedragsproblematiek vanuit een gezamenlijke grondhouding kunnen handelen?’

Om antwoord te geven op deze onderzoeksvraag is een kwalitatief onderzoek uitgevoerd. Er is een focusgroep geformeerd waarmee tijdens overlegmomenten interviews zijn afgenomen waar de wensen van leerkrachten zijn besproken. Uit de resultaten van de deelvragen blijkt dat de wensen van leerkrachten gekoppeld kunnen worden aan bijbehorende theoretische onderbouwingen en protocollen van andere scholen. Op basis van deze onderbouwingen zijn afspraken gemaakt met het team en is het ontwerp van het stappenplan gemaakt. Het ontwerp van het stappenplan voor een gezamenlijke grondhouding in situaties met externaliserend gedrag is opgesteld en is gepresenteerd aan het team. Het stappenplan wordt opgenomen in de schoolgids van aankomend schooljaar. Het team heeft het stappenplan ontvangen en kan dit inzetten in de klas. Op basis hiervan wordt aanbevolen dat leerkrachten vanuit een positieve grondhouding gedragsverwachtingen formuleren, dit zichtbaar maken en onderwijzen aan de leerlingen door er herhaaldelijk in de klas op terug te komen (Golly & Sprague, 2011). Gewenst gedrag moet immers actief aangeleerd worden (Sailer, et al., 2010).

Teamleden hebben aangegeven dat dit onderzoek heeft bijgedragen aan zowel de eigen kennis- en praktijkontwikkeling als die van het kindcentrum. Echter kan een mogelijke beperking zijn dat er vooraf veel informatie bij de focusgroep is aangeleverd. Een sterk punt is dat datatriangulatie is toegepast, het team was betrokken bij de data verzameling. Er is literatuur gebruikt en er is gebruik gemaakt van best practices.

Dit praktijkgericht onderzoek kan een handreiking zijn voor scholen waar geen duidelijke afspraken binnen het team zijn over externaliserende gedragsproblematiek. Per school kan het stappenplan naar eigen wens worden aangepast.