De grootste kennisbank van het HBO

Inspiratie op jouw vakgebied

Vrij toegankelijk

Terug naar zoekresultatenDeel deze publicatie

Kind als regisseur van zijn eigen leerproces: hoe kan ik leerlingen zelf verantwoordelijk maken voor hun eigen leerproces?

Rechten: Alle rechten voorbehouden

Kind als regisseur van zijn eigen leerproces: hoe kan ik leerlingen zelf verantwoordelijk maken voor hun eigen leerproces?

Rechten: Alle rechten voorbehouden

Samenvatting

Samenvatting:
"Als je wilt dat gras goed groeit, dan moet je er niet aan gaan trekken. Daar gaat het beslist niet harder door groeien. Wat wel helpt, is de omstandigheden voor het gras verbeteren: veel licht geven, goed bemesten, voldoende water geven". (Gerrits, J. 2004, p.28).
In het kader van mijn Master Special Educational Needs (SEN) opleiding heb ik een actieonderzoek uitgevoerd naar hoe ik leerlingen van groep 8 zelfverantwoordelijk kan maken voor hun eigen leerproces. Na de inleiding wordt een theoretisch kader geschetst, ontwikkeld via een literatuuronderzoek. Hierin wordt verhelderd wat het eigen leerproces en de zelfverantwoordelijkheid feitelijk is. Zelfverantwoordelijkheid voor het eigen leerproces veronderstelt een leeromgeving waarin kinderen zelf mogen kiezen, denken en beslissen, waarin ze autonomie in plaats van controle ervaren. Een leeromgeving waarin kinderen gelegenheid hebben hun eigen leerprocessen te regisseren.
Uit het literatuuronderzoek blijkt dat leerlingen moeten leren hoe zij zelf de onderwijsfuncties kunnen uitvoeren. Dit kan alleen wanneer de leerling heeft geleerd hoe er geleerd wordt en niet alleen wat er geleerd wordt. Het onderwijs kan leerlingen helpen om leervaardigheden en attituden te verkrijgen om eigenaar van het eigen leerproces te worden en uiteindelijk zelf kennis te verwerven. (Bolhuis, 2003). Door middel van een kwantitatief onderzoek werd nagegaan hoe leerlingen de zelfverantwoordelijkheid ervaren in het eigen leerproces en hoe zij zich betrokken en gemotiveerd voelen. In de vragenlijst voor zowel leerlingen als collega's werd onderzoek gedaan naar meningen en opvattingen over de thema's zelfverantwoordelijkheid en betrokkenheid/motivatie. Er werd tevens gepeild naar de gewenste situatie van vier leerlingen ten aanzien van de zelfverantwoordelijkheid in het eigen leerproces, door middel van een kwalitatief onderzoek. Uit zowel de vragenlijsten als het open-interview is de behoefte af te lezen van leerlingen om hun leren in te richten zoals zij dat willen, zelf beslissingen te nemen of zelf verantwoordelijkheid te kunnen dragen. Middels een observatie naar het leerproces in een leersituatie op een andere basisschool werd gekeken naar de zelfverantwoordelijkheid van leerlingen volgens een bepaald patroon.
De elementen uit de leercyclus zijn gebaseerd op het leerproces van Bolhuis (2002). De leercyclus bestaat uit: leerdoelen, zich oriënteren en plannen, leeractiviteiten kiezen, het eigen (zelfstandig) leren en leerresultaten diagnosticeren/zelfbeoordeling. De gewenste leeromgeving, verkregen uit het open-interview komt het meest overeen met het zelfstandig leren onderwijsconcept. Belangrijke aspecten van dit onderwijsconcept waren terug te zien in de observatie bij een werkelijke situatie op een basisschool. GLDT Meesterstuk Martine Hofstede studiejaar 2009 - 2010 3 Een deel van mijn onderzoeksvraag is beantwoord door "Leren in vijf dimensies' van Marzano en Miedema (2005). Dit boek geeft richtlijnen voor het vormgeven van leer en denkactiviteiten om daarmee de leerling op weg te helpen naar een zelfstandige lerend individu.
Wanneer leerlingen bewust keuzes kunnen maken (ook binnen welbepaalde kaders), wanneer zij zich verantwoordelijk voelen en wanneer zij serieus worden genomen, leren en werken zij met meer plezier en enthousiasme. De leerlingen moeten het leerproces zelf kunnen reguleren, want sturing geven aan het eigen leerproces motiveert (Marzano, 2005). Tenslotte volgt in de eindconclusie een uniek overzicht van vaardigheden en attituden die de leerkracht zich eigen kan maken om de zelfverantwoordelijkheid van leerlingen (in groep 8) te stimuleren en te vergroten.
De docent doorloopt alle fasen van het leerproces. Alleen dan is er sprake van een volledig leerproces. In elke fase moet de aandacht van de leerling bewust gericht worden op zowel de inhoud van de stof als op de aanpak en de voortgang (het proces). Door de opbouw in drie fasen wordt de reflectie vooraf, tijdens en na afloop van een leertaak bevorderd. In deze fasen is het belangrijk dat je leerlingen: actief, constructief, cumulatief en doelgericht met kennis om laat gaan. Als rode draad in het leerproces zijn motivatie en reflectie altijd op de achtergrond aanwezig. De taak van de docent is om een leeromgeving te creëren die leerlingen uitdaagt, fascineert en stimuleert tot actieve betrokkenheid. In deze leeromgeving is ruimte voor de leerling om zelf te kiezen, denken en beslissen. Andere factoren die de intrinsieke motivatie van leerlingen bevorderen is samen werken en leren van elkaar. Ook het aanbieden van betekenisvolle leertaken lijkt van groot belang om leerlingen intrinsiek te motiveren. Leerlingen worden echter niet geboren als zelfsturende personen, het is nodig om dit aan hen te leren. Hier is een belangrijke taak weggelegd voor docenten. Van een doceerstijl die docentgestuurd is naar gedeelde sturing. Hier is sprake van een vrij breed scala aan mogelijkheden. In een begin van gedeelde sturing gaat het bijvoorbeeld om werkvormen waarbij de leerkracht alternatieven aandraagt, waaruit gekozen kan worden. Er zijn verplichte en keuze onderdelen. In een later stadium volgen dan activiteiten waarbij de leerling in sterke mate keuzemogelijkheden heeft in het bepalen waaraan, hoe en met wie er gewerkt wordt. De rol van de docent verschuift van verschaffer van alle kennis naar een te raadplegen persoon, die de leerlingen traint om zich onafhankelijk te gedragen. De leerling is niet langer het meewerkend voorwerp maar wordt het onderwerp: hij wordt meer zelf verantwoordelijk (en aansprakelijk) voor het leren.

Toon meer
OrganisatieFontys
AfdelingFontys Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg
Jaar2010
TypeMaster
TaalNederlands

Op de HBO Kennisbank vind je publicaties van 26 hogescholen

De grootste kennisbank van het HBO

Inspiratie op jouw vakgebied

Vrij toegankelijk