Samenvatting

Een goede leesstart……de leerkracht doet ertoe!
Dit praktijkonderzoek heeft als doel dat alle leerlingen van groep 2 en daarnaast vooral ook leerlingen met een verhoogd risico op het ontstaan van lees- schrijfproblemen in het aanvankelijk leesproces, een solide basis krijgen in de kleuterperiode op het gebied van beginnende geletterdheid. Daarnaast heeft dit onderzoek als doel om het onderwijsaanbod met betrekking tot de tussendoelen beginnende geletterdheid in kaart te brengen en af te stemmen op de onderwijsbehoeften van alle leerlingen. Uitvoerders daarbij zijn leerkrachten van de groepen 1 en 2 die een goede kennis, inzichten en vaardigheden hebben ten aanzien van het vroegtijdig signaleren van risicokleuters en die een effectieve interventie kunnen bieden.

De uiteindelijke vraagstelling van het onderzoek luidt:
'Leidt het werken aan de tussendoelen 1 tot en met 7 van de beginnende geletterdheid in de groepen 1 en 2 tot betere beheersing van de deelvaardigheden van de aanvankelijk leesproces?'.
Het ideale antwoord op deze vraagstelling luidt als volgt:
Naast de kennis, inzichten en vaardigheden van de leerkracht op het gebied van het geletterde activiteiten, is het van cruciaal belang voor de kleuters om deze activiteiten actief te stimuleren. Door middel van de afname van de signaleringlijsten en de toetsen Kleutersignalering van het Protocol Leesproblemen en Dyslexie voor groep 1 en 2 kan de leerling beter worden gevolgd in zijn ontwikkeling van geletterdheid. Daarnaast is het van belang om bij stagnatie in de geletterde ontwikkeling effectieve interventies aan te bieden. Bij een warme overdracht naar de volgende groep heeft de nieuwe leerkracht een goed zicht op de geletterde ontwikkeling van de kleuter en kan de leerkracht hier nauwgezet op aansluiten.
Om in de huidige maatschappij naar behoren te kunnen functioneren zijn goede lees- en schrijfvaardigheden een absolute voorwaarde. Onderzoek toont aan de leerkrachten voor 43% verantwoordelijk is voor de leesprestaties van de leerlingen in hun groep. Vandaar ook dat de leerkracht zich bewust moet zijn dat hij een belangrijke rol vervult in zijn onderwijsaanbod.
Leren lezen is geen ontwikkelingsfase die kinderen van nature doorlopen, maar een aangeleerde vaardigheid. De tussendoelen van de beginnende geletterdheid vormen het kader waarbinnen de ontwikkeling van geletterdheid gedurende de hele kleuterperiode gevolgd kan worden.
Passend onderwijs gaat uit van de erkenning van de verschillen tussen de leerlingen. Het is van belang dat de leerkracht zich bewust is van het feit dat geletterdheid bij kleuters ertoe doet. De leerkracht speelt een belangrijke rol in dit proces. Dit leidt ertoe dat alle kleuters beter voorbereid zijn om een goede leesstart te maken in groep 3. Om het aanbod van geletterde activiteiten te stimuleren is voor de leerkrachten een 'Werkmap Beginnende Geletterdheid' samengesteld, om de leerkracht een houvast te geven. Door het gebruik van de activiteiten in de map zal het aanbod, vooral op het gebied van fonemisch bewustzijn en letterkennis, intensiveren. Doordat de leerkrachten van groep 2 bewuste aandacht aan de tussendoelen beginnende geletterdheid structureel in hun onderwijsaanbod hebben toegepast kan geconcludeerd worden dat deze aanpak heeft geleid tot betere resultaten van de deelvaardigheden van het aanvankelijk leesproces.