De grootste kennisbank van het HBO

Inspiratie op jouw vakgebied

Vrij toegankelijk

Terug naar zoekresultatenDeel deze publicatie

Het gesprek van de dag

Praktijkonderzoek naar ervaringen van docenten aan het Heerenlanden met het gesprek over controversiële onderwerpen in de actualiteit

Rechten: Alle rechten voorbehouden

Het gesprek van de dag

Praktijkonderzoek naar ervaringen van docenten aan het Heerenlanden met het gesprek over controversiële onderwerpen in de actualiteit

Rechten: Alle rechten voorbehouden

Samenvatting

De actualiteit dringt steeds vaker het klaslokaal binnen. De recente aanslagen in Europa confronteerden docenten plotseling met leerlingen die vol emoties het klaslokaal binnenkwamen. Docenten staan voor het dilemma: proberen om gewoon met de les te starten óf aandacht besteden aan de gebeurtenis. De nieuwsmedia berichtten dat een deel van de docenten moeilijke gesprekken uit de weg gaan omdat ze bang zijn voor de reacties van leerlingen. Er is sprake van een zekere handelingsverlegenheid bij docenten; ze weten niet goed hoe ze gesprekken over maatschappelijk heikele onderwerpen in goede banen kunnen leiden.
In dit onderzoek zijn een aantal docenten van het Heerenlanden geïnterviewd over hun ervaringen met gesprekken over controversiële onderwerpen. De hoofdvraag van dit onderzoek luidde:
Hoe bespreken docenten aan het Heerenlanden controversiële onderwerpen met leerlingen die via de actualiteit het klaslokaal binnenkomen en hoe worden die gesprekken door de docenten ervaren?
Uit het onderzoek blijkt dat docenten het gesprek niet uit de weg gaan. Zij handelen echter overwegend reactief; als leerlingen vol zijn van een heftige gebeurtenis, doet dat docenten besluiten om erover in gesprek te gaan.
Ook zien docenten het belang in van deze gesprekken: als leerlingen op school leren hoe zij om kunnen gaan met conflicten en meningsverschillen, hebben zij daar later als volwassenen profijt van. Deze gesprekken passen bovendien binnen de opdracht tot burgerschapsvorming. Algemene richtlijnen voor beoogde leerdoelen ontbreken echter. De schoolleiding kan duidelijkheid scheppen door het geven van richtlijnen. Docenten noemen als een van de leerdoelen dat leerlingen hun vaardigheden tot kritisch denken ontwikkelen.
De gesprekken hebben een klassikaal karakter, waarbij docenten de rol van gespreksleider aannemen. Ze stellen vragen die vooral gericht zijn op het achterhalen van de feiten. Als docenten willen dat leerlingen hun vaardigheden tot kritisch denken ontwikkelen, dan is het aan te bevelen dat er ook vragen worden gesteld die deze vaardigheden stimuleren. Het advies is dat docenten bij het begeleiden van deze gesprekken een aantal open vragen bij de hand hebben als geheugensteuntje, zodat ze beter voorbereid het gesprek kunnen aangaan. Geadviseerd wordt om deze op te nemen in een handreiking voor docenten, waarin tevens plaats wordt ingeruimd voor een aantal mogelijke leerdoelen.
Een veilig gespreksklimaat is volgens docenten cruciaal voor het voeren van het gesprek. Zij kunnen dit creëren door de regels duidelijker te expliciteren naar leerlingen, vooral welke regels er gelden voor de inhoud. Het expliciteren van onze democratische waarden kan daarbij als basis dienen.
Onderzocht is hoe docenten omgaan met afwijkende meningen van leerlingen. Leerlingen krijgen de vrijheid om hun mening te uiten, ook al is die mening zeer afwijkend van de gangbare. Geadviseerd wordt dat docenten duidelijk zijn over dat er ook grenzen zijn aan de vrijheid van meningsuiting; het onnodig kwetsen of discrimineren is niet toegestaan.
Bij gesprekken over controversiële onderwerpen merken docenten soms dat polarisatie optreedt; leerlingen kunnen volkomen tegengestelde meningen hebben, waardoor wij-zij denken kan ontstaan. De inzet van de dialoog als gespreksvorm kan polarisatie tegengaan. Bij deze gespreksvorm staan wederzijds respect, echte aandacht en inclusiviteit centraal. Het samen onderzoeken bevordert bovendien de sociale cohesie; leerlingen leren naar elkaar te luisteren, elkaar te respecteren, zich te verplaatsen in het standpunt van de ander en het eigen standpunt te relativeren.

Toon meer
OrganisatieChristelijke Hogeschool Ede
OpleidingLeraar Godsdienst/Levensbeschouwing
Jaar2017
TypeBachelor
TaalNederlands

Op de HBO Kennisbank vind je publicaties van 26 hogescholen

De grootste kennisbank van het HBO

Inspiratie op jouw vakgebied

Vrij toegankelijk