Samenvatting

In 2004 kreeg natuurgebied Varsen een natuurbestemming en later werd door Staatsbosbeheer besloten om het gebied door boeren te laten beheren. Twee biologische boeren, verenigd in Stichting Natuurmelkerij Varsen hebben dit beheer op zich genomen. Om tot een voldoende onderbouwd beheerplan te komen missen er nog een aantal gegevens. Er is meer kennis nodig over de groeiplaatsfactoren voor vegetatie en over de mogelijkheden voor natuurontwikkeling. Verder is nog onduidelijk hoe natuurontwikkeling met melkvee gecombineerd kan worden en wat hierbij de landbouwkundige gebruikswaarden zijn. De hoofdvraag van dit onderzoek is ‘’Kan Natuurmelkerij Varsen natuur ontwikkelen en in stand houden in natuurgebied Varsen en wat zijn hierbij de landbouwkundige gebruikswaarden?’’ Het doel van dit onderzoek is Natuurmelkerij Varsen inzicht te bieden in welke natuurpotenties er zijn in natuurgebied Varsen, hoe deze natuur in samenhang met het ecohydrologisch functioneren van het gebied te ontwikkelen en in stand te houden is en wat hierbij de landbouwkundige gebruikswaarden zijn. Het onderzoek is verdeeld in een aantal stappen die achtereenvolgens zijn uitgevoerd. Als eerste is de actuele abiotische situatie in beeld gebracht door bureau en veldonderzoek. Door deze standplaatsfactoren te vergelijken met de standplaatseisen van natuurdoeltypen zijn de natuurpotenties bepaald. Omdat sommige natuurdoeltypen op vergelijkbare standplaatsen voor kunnen komen is een selectie gemaakt waarbij gekozen is voor de natuurdoeltypen met de hoogste landbouwkundige gebruikswaarden. De beheeraanbevelingen zijn gedaan door de wensen van Natuurmelkerij Varsen te combineren met het gewenste beheer van de te ontwikkelen natuurdoeltypen waarbij het realiseren van een natuurdoeltype het uitgangspunt is. Op basis van literatuur is vervolgens berekend welke landbouwkundige gebruikswaarden worden gerealiseerd bij uitvoering van het aanbevolen beheerregime. Dit onderzoek toont aan dat de Natuurmelkerij Varsen Dotterbloemgrasland, Zilverschoonweide, Kamgrasweide, Blauwgrasland, Droog struisgrasland, Stroomdalgrasland en Droog heischraalgrasland kan ontwikkelen en in stand houden door een beheer van hooien, zomerweiden en hooien en nabeweiden. Bij de start van het ontwikkelingsbeheer zijn de landbouwkundige gebruikswaarden hoger dan bij het instandhoudingsbeheer door een hoger VEM gehalte en een hogere biomassaproductie. Voor het beheer kunnen, afhankelijk van de keuze van de Natuurmelkerij Varsen, tussen 47 en 81 melkkoeien ingezet worden die totaal tussen de 139.000 en 256.000 liter melk per jaar produceren.