Samenvatting

Doelstelling: Ademsteun is een omstreden begrip. Er is geen algemeen bekende en geaccepteerde
definitie van ademsteun binnen de logopedie, terwijl dit concept wel wordt ingezet bij stemtherapie en
stemscholing. Het doel van dit onderzoek was om de huidige stand van zaken omtrent ademsteun binnen
de scholing en/of de therapie van de spreek- en/of de zangstem in kaart te brengen.
Methode: Ter beantwoording van de onderzoeksvragen werd er een systematische literatuurstudie
uitgevoerd. Literatuur over ademsteun binnen logopedie en zangpedagogiek in de Nederlandse en Engelse
taal werd op systematische wijze gezocht, beoordeeld en geselecteerd op basis van gedefinieerde
inclusiecriteria. Er werd een overzicht aangelegd van de gevonden literatuur. Relevante tekstgedeelten
waarin antwoord werd gegeven op één of meerdere onderzoeksvragen, werden uit elke bron geselecteerd
en samengevoegd tot één naslagwerk. De gevonden literatuur werd geanalyseerd ter beantwoording van
de onderzoeksvragen.
Resultaten: Er zijn 30 studies gevonden die voldoen aan de in- en exclusiecriteria. De helft van de
bronnen betrof recente literatuur gepubliceerd in de periode van 2004 tot 2012. De meeste bronnen, 70%,
waren gericht op de gezonde zangstem. De gestoorde en de gezonde spreekstem en de gestoorde
zangstem waren minder goed vertegenwoordigd. Aan de hand van de geselecteerde bronnen konden in
totaal 14 van de 15 subvragen beantwoord worden. Omdat er een gebrek is aan kwalitatief hoogwaardige
studies op het gebied van ademsteun, moest de studie zich beperken tot bronnen met een lager niveau van
bewijssterkte.
Discussie: Het ontbrak de gevonden definities van ademsteun aan een gedetailleerde beschrijving van de
fysiologische processen die betrokken zijn bij ademsteun. Het was vooral onduidelijk welke spieren exact
werkzaam zijn tijdens de toepassing van ademsteun. Ook werd in de gevonden definities gebruik gemaakt
van een uiteenlopende, vaak vage, aspecifieke terminologie. In de literatuur m.b.t. de fysiologische
realisatie van ademsteun tijdens spraak wordt de fysiologie slechts vaag beschreven. Bij zang werd dit
duidelijker toegelicht. Er zijn slechts weinig gegevens gevonden over de toepassing van ademsteun
tijdens therapie en scholing van de spreekstem. De rol van de therapeut en het exacte therapieproces
blijven onderbelicht. De toepassing van ademsteun ten behoeve van de zangstem wordt vaker en
uitvoeriger beschreven met een duidelijkere opbouw. Er worden slechts enkele onderzoeken gevonden
naar de effecten van ademsteun, die uitgevoerd werden bij een beperkte populatie en zonder een
controlegroep. Hierdoor blijft het met name onduidelijk of ademsteun enig effect heeft op de spreekstem.
Conclusie: Voor spraak werd noch het belang van ademsteun, noch de plaats die ademsteun inneemt
binnen logopedische therapie en scholing verduidelijkt in de literatuur. De meerwaarde van ademsteun
voor de zangstem wordt sterk benadrukt. Deze literatuurstudie heeft de dubbelzinnigheid en
onduidelijkheid over ademsteun benadrukt en in kaart gebracht. Het oplossen van deze dubbelzinnigheid
en onduidelijkheid vergt evidence based onderzoek op het gebied van ademsteun.